Warmte-oedeem: vochtophoping door hitte & stuwing

Het menselijk lichaam functioneert optimaal bij een lichaamstemperatuur van ongeveer 37 °C. Desalniettemin speelt je lijf perfect in op temperatuurveranderingen. Bij warmte gaan je bloedvaten openstaan vaatverruiming/vasodilatatie), waardoor ze meer warmte afgeven aan je omgeving… Bij hitte ga je transpireren, waardoor je afkoelt en zout verliest…

Bij koud weer vernauwen je bloedvaten juist (vasoconstrictie) en houden ze meer warmte vast. Je krijgt het vervolgens kouder doordat de bloedsomloop wordt vertraagd; daar tegenover staat overigens dat je kerntemperatuur wordt gewaarborgd. Bovendien ga je bibberen, rillen, klappertanden, wordt rusteloos en gaat ijsberen… allemaal onbewuste ‘trucjes’ dier ervoor zorgen dat je bloedsomloop wordt bevorderd en je warmer wordt.

Een bijkomend nadeel van dit slimme temperatuurregelingssysteem is echter dat er vochtophopingen oftewel oedemen kunnen ontstaan…

Vochtstapeling als gevolg van warmte

Oef, puf, kreun, steun… een warm gevoel, zweten, benauwdheid, roodheid, duizeligheid, hogere bloeddruk; dit zijn bekende verschijnselen bij warm weer. Als je oververhit raakt, kun je tevens last krijgen van spierkramp, hoofdpijn, concentratieverlies, misselijkheid, braken, wankelheid en flauwvallen. De warmteafvoer verloopt namelijk niet goed als het buiten te warm is. Een ander bekend verschijnsel van oververhitting is hitte-oedeem: zwelling van lichaamsdelen door vochtophoping die o.a. ontstaat door:

• Uitzetting van de vaatwanden (vasodilatatie)
• Grotere doorlaatbaarheid van de vaten
• Ietwat toenemende bloeddruk
• Verlies van vocht & zout door (overmatige) transpiratie
• Langdurig in dezelfde (ongemakkelijke) houding staan & zitten
• Beduidend vaker en langer lopen dan anders

Vochtstapeling door toedoen van warmte wordt ook wel hitte-oedeem genoemd. Deze oedeemvariant manifesteert zich met name in de handen, enkels en voeten en is ‘pitting’ van aard; er kan dus altijd een putje in worden geduwd.

Vocht vasthouden in de zomerzon

Hitte-oedeem is vooral een probleem in de zomermaanden en tijdens zonvakanties: lange tijd stilzitten in vliegtuig of bus; wennen aan een warmer klimaat; veel staan en lopen; veel zweten, dus zout en vocht verliezen etc. De beste oplossing voor hitte-oedeem is dan ook acclimatiseren. Dat doe je o.a. door:

• Veel drinken; met name water (en géén cafeïne & alcohol)
• Koelen: airconditioning, zwemmen & pootjebaden
• Parasol & zonnehoed
• Je benen regelmatig omhoog leggen
• Hooghouden van overige aangedane lichaamsdelen
• Lichamelijke inspanning minimaliseren
• Schaduw opzoeken
• Bij hevig transpireren wat extra zout nuttigen

Overgewicht, diabetes, alcoholisme en chronische hartklachten hebben een nadelig effect op het lichamelijke afkoelingsmechanisme. Als je toch al ontvankelijk bent voor oedeem ofwel vocht vasthouden, zul je bovendien eerder last krijgen van warmte-oedeem dan anderen.

Overigens kan er ook een vluchtige, snel verdwijnende vorm van oedeem optreden door kou op onbedekte huid, genaamd ‘oedema fugax’.

Tot slot

Warmte-oedeem oftewel hitte-oedeem ontstaat al met al door verandering van je bloedsomloop, bloeddruk en bloedsamenstelling. Als gevolg hiervan wordt vocht uit de bloedbaan gedrukt, richting de weefsels gestuwd en aldaar hoopt het zich op. In dit artikel over vocht vasthouden vind je meer informatie over oedeem. En in dit artikel over het verdrijven van overtollige vochtstapeling vind je meer informatie over de behandeling van oedeem. Indien hitte-oedeem gepaard gaat met ‘warmtestuwing’, hyperthermie, koorts, warmte-uitputting, zonnesteek en/of hitteberoerte dient overigens met spoed een arts te worden geraadpleegd.

Houd jij uitsluitend in de zomer vocht? Of verergert jouw oedeem tijdens zonvakanties? Deel hieronder jouw ervaringen, bevindingen, vragen en suggesties m.b.t. warmte-oedeem en interne vochtstuwing.