Oranje ontlasting… Er zijn verrassend veel mensen die hier regelmatig of zelfs chronisch mee te kampen hebben. Men vraagt zich af hoe oranje ontlasting ontstaat en bovendien of oranje stoelhang c.q. feces een teken is van een gezondheidsaandoening of ziekte. Hieronder de nodige uitleg over oranje ontlasting…
Wassen & was-esters
Oranje ontlasting is nagenoeg altijd vettig of olieachtig. Dat komt omdat de gelige tor oranje kleur van de stoelgang 9 van de 10 keer wordt veroorzaakt door bepaalde onverteerbare vetten in voedsel. Deze voedingsvetten staan ook wel bekend als “was”, “wax” of was-esters…
De niet of nauwelijks verteerbare vettige stoffen –die dus ook wel bekendstaan als was-esters– zijn kneedbaar, hydrofoob (niet mengbaar met water), hebben een hoog smeltpunt en zijn bovendien extreem bestand tegen verteringsenzymen en maagsappen. Voorbeelden van wassen zijn bijenwas, schellak, carnaubawas, wolvet en vaseline. (bron)
Logischerwijs eten mensen geen vaseline of wolvet; we krijgen onverteerbare was-esters dan ook meestal binnen via de consumptie van bepaalde vissoorten.
Klachten & symptomen door was-esters
Doordat was-esters onverteerd in je stoelgang terechtkomen, kleuren ze je ontlasting oranje. Bovendien vermengen ze zich slecht, waardoor je darmen er niets mee kunnen (= malabsorptie). Zodoende ontstaan er veelvuldig darmproblemen als gevolg van was-esters:
- Buikkramp c.q. darmkramp
- Diarree & vetdiarree
- Misselijkheid & braken (“kotsmisselijk”)
Was-esters in oranje ontlasting zijn herkenbaar doordat er een vettige of olieachtige substantie op het toiletwater drijft. Vaak wordt de ontlasting ook beduidend dunner door toedoen van was-esters. Dit fenomeen staat ook wel bekend als vetdiarree.
Botervis, olievis & botermakreel
Was-esters zijn dus niet-verteerbare vetten die bestaan uit een vetzuur en een vetalcohol. Mensen krijgen ze voornamelijk binnen via bepaalde vissoorten. De bekendste vissoorten die rijk zijn aan was-esters zijn als volgt:
- Botervis (Pholis gunnellus): een straalvinnige zeevis uit de familie slangmakrelen; orde van de baarsachtigen
- Escolar c.q. botermakreel c.q. olievis (Lepidocybium flavobrunneum): een straalvinnige vissoort uit de familie van slangmakrelen
- Loodsmannetje c.q. rudderfish c.q. black oilfish (Centrolophus niger): een straalvinnige vis uit de familie van horsmakrelen; orde baarsachtigen
- Tubbia tasmanica (Tasmanian Ruffe): een straalvinnige vissensoort uit de familie van zwartvissen
Alternatieve benamingen voor vissoorten die mogelijkerwijs was-esters in zich dragen zijn o.a. ‘Smalleye Croaker’, ‘American Butterfish’, ‘Dollarfish’, ‘Stomatée à Fossettes’, ‘Pomfret’ en ‘Braam’.
Welke delen van de vis?
Het is nog niet met zekerheid vastgesteld dat was-esters uitsluitend direct onder de huid van een vis gelegen zijn. Loodsmannetje en tubbia bevatten bovendien niet de onverteerbare was-esters van botervis en oliemakreel, maar wel soortgelijke, moeilijk verteerbare esters. Overigens worden de verschillende “baarsachtigen” door vissers en verkopers vaak genoeg door elkaar gehaald. (bron) :(
Was-esters zijn slecht-verteerbare of niet-verteerbare vetten die zich bij bovenstaande vissen direct onder de huid (en misschien wel door het hele lijf) bevinden.
Wat als je voedselvergiftiging oploopt door botervis?
Het verschilt sterk per persoon hoe er wordt gereageerd op de consumptie van botervis en olievis c.q. botermakreel. Dit is namelijk afhankelijk van de hoedanigheid van iemands spijsvertering (maag, darmen, lever, gal, verteringsenzymen etc.). Toch veroorzaakt deze visconsumptie bij extreem veel mensen darmproblemen en oranje ontlasting. Dat komt omdat de was-esters in botervis een gempylotoxische werking hebben. Een gempylotoxine verstoort tot op zekere hoogte de ingewanden.
In principe worden de schadelijke stoffen uit botervis door je lichaam opgeruimd. Maar hoe zwakker je spijsvertering en hoe meer vis je eet, des te meer klachten je zult krijgen. Meestal manifesteren de eerste verschijnselen zich binnen 2,5 uur, maar soms pas na enkele dagen.
Was-esters bestaan uit zeer lange ketens; het zijn C32, C34, C36 en C38 vetzuren. Sommige botervissen bestaan voor maar liefst 20% uit was-esters, en als je lijf heel veel moeite moet doen bij de verwerking en opruiming ervan, dan ontstaat doorgaans extreme diarree, evenals het fenomeen “natte winden” en soms zelfs ontlastingsincontinentie (niet kunnen ophouden). Mocht je heel hevig reageren op was-esters, dan wordt de vis doorgaans uitgebraakt.
In dit soort gevallen kan een huisartsbezoek en een eventuele diarreeremmer (loperamide) wellicht uitkomst bieden. Daarnaast is het belangrijk om voldoende water te drinken en voedingsvezels te eten.
Oranje ontlasting door andere vetten…
Al met al wordt oranje ontlasting het veelvuldigst veroorzaakt door vis; meestal gerookt of gebakken. Veel mensen zijn dan ook gerustgesteld te vernemen dat een oranje stoelgang “slechts” door onverteerbare visvetten wordt veroorzaakt. Vetdiarree kan overigens ook in de hand worden gewerkt door andere vormen van malabsorptie waarbij de opname van vetten door de darmwand verstoord is. Zo zijn er mensen die slecht reageren op frituurolie, melkvet in zuivel (kaas, yoghurt e.a.), visvetten in gerookte makreel, paling of pangasius, onverzadigde vetten in noten of stoffen in medicamenten tegen darmverstopping c.q. obstipatie.
Oranje ontlasting door medische aandoening
Meestal is dit niet het geval, maar er zijn enkele kwalen en ziekten die gepaard gaan met malabsorptie en dientengevolge oranje ontlasting + vetten en oliën in de stoelgang. De belangrijkste gezondheidsaandoeningen die een oranje stoelgang kunnen veroorzaken zijn als volgt:
- Aambeien (hemorroïden)
- Ontsteking van de alvleesklier (pancreatitis)
- Verstopping van de galwegen (o.a. galstenen & galweginfectie)
- Bacteriële infecties van het maag-darmkanaal
- Leveraandoeningen (leverfalen, ontsteking, vervetting, hepatitis e.a.)
- Aandoeningen van de dunne darm (verkleving, vaginatie, ontsteking, Crohn e.a.)
- Gluten-intolerantie (coeliakie, spruw e.a.)
- Syndroom van Zollinger-Ellison (verhoogde maaghormoonproductie)
- Ziekte van Whipple (maag-darminfectie door Tropheryma whippleii-bacterie)
- Allergie voor viseiwitten (meestal het spiereiwit parvabulmine)
- Allergisch voor schaal en/of schelpdieren
- Specifieke kabeljauw-allergie (in dat geval meestal ook allergisch voor o.a. heek, karper, koolvis, snoek, wijting en schelvis)
Tot slot
Een gele tot oranje ontlasting door toedoen van was-esters is een groeiend probleem vanwege de aldoor toenemende globalisering. Consumptie van was-esters kan spijsverteringsproblemen door een sterk-laxerend visolie-bestanddeel, genaamd gempylotoxine. Vooral botervis en botermakreel bevatten hiervan hoge concentraties. Een voedselvergiftiging (zich uitende in maag- en darmklachten: maagpijn en lage buikpijn) door was-ester houdende vis komt dan ook regelmatig voor en wordt veelal herkend aan een geel tot oranje ontlasting.
In Japan wordt botervis al sinds 1977 als giftig beschouwd; daar mag ie zelfs niet meer worden verkocht. In o.a. China, Australië, Italië en Denemarken wordt de consumptie ervan door de overheid sterk afgeraden.
Heb jij weleens last van oranje ontlasting? En kwam het bij jou achteraf gezien door botervis of toch door een andere oorzaak? Lat hieronder een reactie achter!
