De schildklier oftewel thyroïd is een vlindervormig orgaantje in je keel met de afmetingen van een walnoot. De schildklier produceert schildklierhormonen (thyroxine T3 & trijodothyronine T4). Deze hormonen zijn van invloed op onder andere je:
- Stofwisseling
- Spijsvertering
- Hartslag
Hoe meer schildklierhormonen, des te sneller deze processen doorgaans verlopen. Bij een tekort aan schildklierhormonen vertraagt o.a. je stofwisseling, spijsvertering & hartslag.
Te trage schildklier & te snelle schildklier
Een afwijking van je schildklier kan ervoor zorgen dat er te veel of juist te weinig schildklierhormonen in je lichaam aanwezig zijn. Daarnaast kan het zijn dat je schildklierhormonen niet door je lichaam worden gebruikt. Zodoende onderscheiden we de volgende schildklierhormoon-afwijkingen m.b.t. afvallen & overgewicht…
1. Hyperthyreoïdie
Hyperthyreoïdie betekent een overschot of teveel aan schildklierhormonen. Hyperthyreoïdie ontstaat meestal door een te snelle ofwel overactieve schildklier. De schildklier kan gaan “hyperen” door de Ziekte van Graves, een schildklierontsteking of een tumor in de schildklier. Hyperthyreoïdie kan echter ook ontstaan door de inname van schildklierhormoon-tabletten
2. Hypothyreoïdie
Hypothyreoïdie is een gebrek of tekort aan schildklierhormonen. Hypothyreoïdie komt meestal door een schildklieroperatie, een schildklieraandoening of een tekort aan jodium, waardoor de schildklier te traag ofwel langzaam functioneert (primaire hypothyreoïdie)… Maar soms ook door een aandoening van de hypofyse (secundair) of een aandoening van de hypothalamus (tertiair).
3. Schildklierhormoonresistentie
Het kan zijn dat je voldoende schildklierhormonen in je bloed hebt, maar dat je lichaam onvoldoende reageert op deze schildklierhormonen. In dat geval spreekt men ook wel van schildklierhormoonresistentie. Gezondheidsklachten door schildklierproblemen zijn dus niet altijd even gemakkelijk aan te tonen middels bloedtests (zie hieronder…).
TSH bloedtest
TSH staat voor thyroïd-stimulerend hormoon. TSH zorgt ervoor dat de juiste hoeveelheid schildklierhormoon (T4 & T3) wordt aangemaakt. Een TSH-waarde boven de 4 mU/L is een aanwijzing voor hypothyreoïdie oftewel schildklierdeficiëntie. Een TSH-waarde boven de 2 mU/L kan de kans op hypothyreoïdie aanzienlijk vergroten. Lees meer over de TSH-test voor schildklierhormonen op deze pagina van de Nederlandse Vereniging voor Klinische Chemie & Laboratoriumgeneeskunde (NVKC).
Afvallen & aankomen met schildklierklachten
Gewichtsverlies en gewichtstoename verlopen anders als je een schildklierafwijking hebt. Voedingsstoffen worden namelijk langzamer en minder efficiënt verwerkt en verbrand als er te weinig schildklierhormonen in je bloed zitten. Toch kun je overgewicht in veruit de meeste gevallen niet zomaar afschuiven op een trage schildklier…
Verband overgewicht & schildklier
Veel mensen met een te traag werkende schildklier hebben last van overgewicht. Ze kunnen maar moeilijk afvallen, zelfs als ze veel bewegen en gezond eten. In veel gevallen worden oorzaak en gevolg echter omgedraaid. Een trage schildklier wordt minstens zo vaak veroorzaakt door overgewicht als andersom. Sterker nog: een ongezonde leefstijl is de belangrijkste oorzaak van een traag werkende schildklier. Denk maar eens aan roken of een jodium-, selenium-, vitamine A-, magnesium- of ijzer-tekort.
Afvallen ondanks trage schildklier
Het kan best zo zijn dat afvallen en afslanken relatief traag verloopt als je een trage schildklier hebt. Zolang je schildklier echter iets doet – en je dus niet lijdt aan een schildklierdefect – kun je afvallen. Het zal allemaal langzamer gaan, maar als je gematigd eet en voldoende beweegt, zul je op den duur afvallen. De bottom-line is in ieder geval dat je zeker niet hoeft aan te komen door een ietwat trage schildklier.
Let op: de populaire temperatuurtest van dr. Barnes is een onnauwkeurige en achterhaalde methode om eigenhandig hypothyreoïdie vast te stellen!
Ernstig tekort aan schildklierhormonen
In ernstige gevallen van hypothyreoïdie kan een trage schildklier en/of tekort aan schildklierhormonen de directe oorzaak vormen van gewichtstoename. In dat geval heb je echter ook altijd last van aanvullende klachten. Deze klachten ontstaan doorgaans over een langere periode (soms wel 5 tot 10 jaar). Hierbij moet je denken aan:
- Lage lichaamstemperatuur (35 °C tot 36,6 °C)
- Snel koud over je hele lijf
- Stijfheid van armen & benen
- Vaak koude handen & voeten
- Vocht vasthouden (oedeem/myxoedeem)
- Vaak spierkramp & spierpijn
- Spierzwakte (slappe spieren)
- Opgezwollen of “pafferig” gezicht
- Zwaar gevoel op de maag
- Constipatie & darmverstopping
- Hese stem & langzaam spreken
- Vermoeidheid & duizeligheid
- Haaruitval & broze nagels
- Hangende oogleden
- Schilferige, droge, ruwe en/of bleke huid
- Lusteloosheid, apathie & depressie
- Niet helder kunnen denken
- Auto-immuunziekten
Een ernstig tekort aan schildklierhormonen is overigens duidelijk aan te tonen met bloedonderzoek.
Ietwat trage schildklier zorgt nauwelijks voor vettoename
Het is niet de bedoeling om schildklierpatiënten af te vallen… Maar veel milde schildklierpatiënten schuiven overgewicht te gemakkelijk af op een ietwat vertraagde schildklierfunctie. Een gematigd langzamer werkende schildklier zorgt er namelijk niet of nauwelijks voor dat je meer vet opslaat. Het gaat veelal om ‘vocht vasthouden’, en een verstoorde vochthuishouding is iets heel anders dan overgewicht (hoog vetpercentage).
Veel medische experts kunnen zich niet vinden in de ‘trage schildklier maakt dik’-opvatting, waardoor patiënten zich bovendien snel gebagatelliseerd voelen. Vervolgens gaan zij zichzelf verdiepen en komen terecht op “lotgenoten-websites” zoals Hypomaarniethappy.nl (HMNH). Hier steunen schildklierpatiënten elkaar, maar zij praten elkaar ook klachten aan en rechtvaardigen elkaars opvattingen over schildklier, overgewicht & afvallen. De motivatie om te sporten en diëten verdwijnt bovendien, want –zoals je op NMNH kunt lezen– heeft dit toch geen nut als je lijdt aan een trage schildklier… En daar gaat het maar al te vaak mis!
De opvatting dat het voor een hypothyreoïdie-patiënt geen zin heeft om te sporten en diëten is in veel gevallen de oorzaak van overgewicht.
Update: Is een trage schildklier toch een geldig excuus voor overgewicht!?
Mensen die beweren dat een trage schildklier overgewicht veroorzaakt en afvallen onmogelijk maakt, baseren zich nagenoeg allemaal op dit onderzoek van dr. S. Fox. Het enige wat uit dit onderzoek blijkt, is dat vrouwen met een extreem trage schildklier in 3,5 jaar tijd gemiddeld 2,3 kilogram aankomen. Bovendien is er uitsluitend een verband aangetoond tussen de schildklieractiviteit enerzijds en gewichtstoename anderzijds… En dus niet een causale “oorzaak-gevolg-relatie” tussen respectievelijk een trage schildklier en overgewicht.
Bron: ‘Archives of Internal Medicine’, 24 maart 2008; jaargang 168; pagina 568 t/m 592
Oplossing bij schildklierproblemen & overgewicht
Maak een afspraak met je huisarts en vraag om een doorverwijzing naar een internist-endocrinoloog . Laat een hormoonbepaling en temperatuurtest doen, maar ook een echo of scan maken. Als je een tekort aan schildklierhormonen of schildklierhormoon-resistentie blijkt te hebben, dan zul je medicijnen voorgeschreven krijgen.
Als je eenmaal de juiste medicijnen gebruikt, en deze medicatie een balans heeft gevonden in je lichaam, zul je met het juiste dieet en voldoende lichaamsbeweging van je overgewicht afkomen. Afvallen en op gewicht blijven, is nooit gemakkelijk, en al helemaal niet als je een trage schildklier hebt. Een schildklierspecialist kan je hier echter wel goed bij adviseren.
Gewichtsverlies dankzij snelle schildklier!?
Mensen met een overactieve schildklier maken overmatig veel schildklierhormonen aan. Hierdoor versnelt hun stofwisseling, waardoor zij afvallen, zelfs als ze veel eten en weinig bewegen. In theorie kan een snelle schildklier je dus helpen bij afslanken & vermageren.
Andersom zijn er mensen met een vertraagde schildklier die veel te weinig schildklierhormoon produceren. Diegenen met een extreem trage schildklier en een aanmerkelijk tekort aan schildklierhormonen hebben doorgaans moeite met afvallen… Zelfs als ze weinig eten en veel bewegen.
Hieronder lees je méér over het verband tussen afvallen en je schildklierfunctie…
Afvallen dankzij snelle schildklier!?
Een actieve (lees: gezonde) schildklier is belangrijk als je wilt afvallen. Schildklierhormonen zijn namelijk van cruciaal belang voor je stofwisseling en spijsvertering. Een overactieve (lees: te snelle) schildklier is echter niet begerenswaardig, zelfs niet als je wilt afvallen. Een te snelle schildklier zorgt namelijk voor:
- Een te snelle spijsvertering, waardoor je darmen niet genoeg tijd krijgen om de nodige voedingsstoffen aan je eten te onttrekken.
- Een te hoog energieverbruik, waardoor je lichaam uitgeput raakt en spieren gaat verbranden.
- Een versnelde en onregelmatige hartslag (hartritmestoornissen).
- Een hoge lichaamstemperatuur (verhoging of zelfs koorts).
- Doorgaans ook continu trek en een enorme eetlust.
Als je schildklier te snel is, zul je dus nooit op een gezonde manier afvallen. De lichamelijke balans tussen spieren, vocht en vet wordt namelijk uiteen gerukt.
Aankomen door trage schildklier!?
Een trage schildklier zorgt voor een tekort aan schildklierhormonen in je bloed. Hierdoor worden je stofwisseling en spijsvertering traag. Je verbruikt weinig calorieën, verbrandt weinig vet en afvallen is dan ook moeilijk. Een trage schildklierwerking zorgt onder meer voor:
- Een te langzame spijsvertering, waardoor maagklachten en darmverstoppingen kunnen ontstaan.
- Een extreem laag energieverbruik waardoor je niet vooruit te branden bent (vermoeidheid & futloosheid).
- Moeite met afvallen (tevens vanwege de armzalige stofwisseling).
- Een vertraagde hartslag die eventueel kan stamelen of overslaan.
- Een lage lichaamstemperatuur (< 36,6 °C).
- Meestal ook een verminderde eetlust.
Een vertraagde schildklier maakt afvallen extra zwaar, maar zolang je gematigd eet en voldoende beweegt, hoef je niet per se aan te komen door een trage schildklier.
Gezond afvallen bij “normale” schildklierwerking…
Een gezonde activiteit van je schildklier wordt ook wel euthyreoïdie genoemd. In geval van euthyreoïdie is je schildklier niet te snel en niet te langzaam. Het niveau van schildklierhormonen in je bloed is optimaal. Een doelmatige, maar gematigde schildklierwerking is super, want hierdoor:
- Verbrand je (ook in rust) behoorlijk wat calorieën, maar niet te veel (dus géén uithongering & extreme vermagering).
- Verbrand je verhoudingsgewijs meer vet & minder spieren.
- Heb je een krachtige hartslag, maar niet overdreven snel of onregelmatig.
- Werkt je spijsvertering doelmatig en snel genoeg, maar krijgt je darmwand voldoende tijd om voedingsstoffen op te kunnen nemen uit je voedsel.
Een gezonde schildklier zorgt ervoor dat je op een gezonde manier aan je gewicht en figuur kunt werken! Op Gezond’r kun je tevens lezen hoe je kunt afvallen, ondanks een trage schildklier…
Schildklier & afvallen: tot slot…
Een trage schildklier is hoogstens een onderdeel van het gewichtsprobleem en zelden de enige, absolute, primaire of causale oorzaak ervan. Een ietwat trage schildklier is dan ook een matig excuus voor overgewicht en veel mensen zien zichzelf ten onrechte als het slachtoffer van hun schildklier. Zij proberen simpelweg een medische oorzaak te vinden voor hun overgewicht, terwijl ze in bepaalde opzichten veel gezonder zouden kunnen leven. (bron)
Gezond, gevarieerd, uitgebalanceerd en gematigd eten en dagelijks een halfuur intensief bewegen, verkleint de kans op een trage schildklier aanzienlijk! Een gezonde leefstijl kan bepaalde schildklierklachten verminderen of zelfs genezen. Aannames over schildklier & overgewicht mogen bovendien nooit op eigen houtje worden gedaan. Ga ook niet zomaar op andermans verhalen en ervaringen op forums af. Laat het trekken van conclusies liever over aan een huisarts of nóg liever een internist-endocrinoloog.
Of je nou wilt afvallen of niet, een –klinisch– te snelle of te trage schildklier moet altijd worden behandeld. Een ernstig tekort of ernstig overschot aan schildklierhormonen veroorzaakt namelijk verregaande gezondheidsproblemen. Probeer bovendien NOOIT af te vallen met behulp van synthetische schildklierhormonen: levothyroxine of liothyronine.
Heb jij last van overgewicht en/of schildklierproblemen? Of zie jij een verband tussen schildklier, aankomen en afvallen? Laat hieronder je reactie achter!
