Antibiotica zijn medicamenten die bacteriën doden. De symptomen die zo typerend zijn voor een prikkelbare darm oftewel PDS (waaronder lage buikpijn, een opgeblazen gevoel, een opgezwollen buik, spijsverteringsproblemen, voedselintolerantie-achtige verschijnselen, misselijkheid, braken, darmlekkages en ontlastingsproblemen zoals onregelmatigheid, kleurverandering, obstipatie & diarree) zijn maar al te vaak gerelateerd aan antibioticagebruik.
Als je van jongs af aan met regelmaat antibiotica voorgeschreven krijgt, bouw je geen optimale darmflora op en is de kans op prikkelbaredarmsyndroom (PDS) relatief groot. Een antibioticum maakt namelijk geen onderscheid tussen ‘slechte’ en ‘goede’ bacteriën en vernietigt zonder scrupules vrijwel alle bacteriën die niet resistent zijn. De samenstelling van bacteriën en schimmels in je darmen verandert hierdoor in negatieve zin, en volgens recent onderzoek kunnen die veranderingen zelfs permanent zijn, dus blijvend en voorgoed (bron)…
Darmflora
Een gezonde darmflora oftewel darmbekleding is rijk aan darmvlokken en goede bacteriën en heeft ten minste 4 belangrijke biologische functies binnen het menselijk lichaam, namelijk:
- Ondersteuning van je immuunsysteem, zowel lokaal, op darmniveau, als binnen de rest van je lichaam
- Onderdrukking van de groei van ziekmakende micro-organismen in je darmen
- Ondersteuning van het bijzondere en vooralsnog relatief onbekende ‘autonoom darmzenuwstelsel’ (waarschijnlijk gerelateerd aan PDS)
- Bevordering van de algehele spijsvertering, inclusief optimalisering van de ontlasting
PDS door antibioticum?!
Kortstondig antibioticagebruik kan al verregaande veranderingen in je darmflora teweegbrengen. Hetzelfde geldt overigens voor een hevige bacteriële infectie. Dat geldt des te meer indien er sprake is van resistente bacteriestammen en bacteriën met een hoog infectiepotentieel! PDS-verschijnselen behoren maar al te vaak tot de klachten die dan optreden.
Hoe breder, omvangrijker en ingrijpender een antibioticakuur, des te groter de schade die jouw darmflora zullen oplopen…
De nare gevolgen van een antibioticakuur
Door toedoen van bacteriële infecties en antibioticagebruik nemen negatieve en destructieve (pathogene, parasitaire en amensalistische) micro-organismen toe en neutraal- en positief-symbiotische (mutualistische, symbiotische en commensalistische) micro-organismen af. Ziekmakende schimmels, gisten, bacteriën, bacteriële toxinen en eencellige darmparasieten (protozoën e.a.) verdrukken in zo’n geval de gunstige darmflora en veroorzaken ontstekingsverschijnselen en darminfecties. Er ontstaat als het ware een strijd in je maagdarmkanaal tussen allerhande micro-organismen. Kortom: chaos en oorlog!
Al met al veroorzaken antibiotica 9 van de 10 keer een path(olog)ische oftewel ziekelijke disbalans in je darmflora. Een eubiose (evenwichtige onderlinge verhouding) verandert plotsklaps in een dysbiose (een verstoring van de evenwichtige samenstelling van de darmorganismen). Dit leidt niet alleen tot verschijnselen die kenmerkend zijn voor een spastische c.q. prikkelbare darm, maar vaak ook tot een schimmelinfectie van de darmen: candida albicans c.q. candidose c.q candidiasis c.q. Candida-Syndroom c.q. mycose van de darmen.
Let op: in veel gevallen houdt een ‘licht-verteerbaar’ (suikerrijk, bloemrijk en vezelarm) dieet bovengenoemde klachten alleen maar in stand.
Antibiotica kunnen levens redden
Bij ernstige bacteriële infecties en ziekten zoals tuberculose, difterie, tetanus en ernstige gevallen van legionella/legionellose en salmonella/salmonellose is een smalspectrum of breedspectrum antibiotica het enige middel dat écht werkzaam is, afhankelijk van de soort (stam, grampositief, gramnegatief etc.). Een antibioticum kan levens redden en is in bepaalde gevallen dus absoluut noodzakelijk. Het is raadzaam om uiteindelijk je arts te laten bepalen of antibioticagebruik aanbevelenswaardig of zelfs noodzakelijk is.
Toch is een antibioticum niet altijd raadzaam
Desalniettemin is het verstandig om kritisch te zijn als jouw arts een antibioticum voorstelt, want soms zijn antibiotica niet –of in ieder geval niet direct– nodig. In sommige gevallen zijn antibiotica zelfs totaal nutteloos; onder andere in geval van virusinfecties. Overleg dus goed met je arts en besluit samen wat het meest constructieve en minst destructieve behandelplan in jouw specifieke situatie.
Als het op het gebruik van een antibioticum aankomt, is het dus helemaal niet gek om je arts nog even expliciet te vragen of het betreffende medicament gericht werkzaam is ter behandeling van jouw gezondheidsklachten of enkel uit voorzorg c.q. preventief wordt voorgeschreven en of het ook maar enigszins risicovol zou kunnen zijn of negatieve gevolgen zou kunnen hebben indien je de situatie nog een weekje aankijkt/afwacht…
Dus nogmaals: Enige terughoudendheid, scepsis en gereserveerdheid m.b.t. antibioticagebruik is dus niet ongerechtvaardigd, want het kan de algehele gezondheid ten goede komen. Maar sla de adviezen en aanbevelingen van jouw arts nimmer in de wind.
Lakse omgang met antibiotica
In de praktijk worden nog altijd enorme hoeveelheden antibiotica voorgeschreven aan mensen die daar –op dat moment en voor die klachten– helemaal geen baat bij hebben, zoals patiënten met griep of verkoudheid. Dit soort virusinfecties wordy immers uitgelokt door virussen en niet door bacteriën, waardoor een antibioticum enkel dient ter bestrijding van de symptomen, namelijk ophoping van bacteriën door verhoogde productie van snot en slijm en zwelling van slijmvliezen… En de onderliggende oorzaak: het virus, niet wegneemt. In zulke gevallen is het openen van de luchtwegen en het bedaren van de slijmvliezen beduidend efficiënter.
Omdat ongerechtvaardigd antibioticagebruik ook nog eens de ontwikkeling van gevaarlijke, resistente bacteriestammen in de hand werkt wordt dan ook steeds meer terughoudendheid geopperd m.b.t. het voorschrijven van antibiotica.
Darmflora herstellen na antibioticakuur
Als puntje bij paaltje komt, is het niet onverstandig om actief stappen te ondernemen waarmee je de binnenbekleding van je darmen, inclusief je darmflora kan herstellen, opnieuw in balans kan brengen en hopelijk in oude (of zelfs verbeterde) staat kan terugbrengen (bron). Er zijn in principe 4 dingen die je kunt doen ter verbetering van je darmflora, namelijk:
1. Hoogwaardige probiotica
Gebruik hoge kwaliteit probiotica. Een probioticum is een voedingsmiddel met daarin levende goede bacteriën. Het is niet de bedoeling om met merken te smijten, maar omdat er zo enorm veel rotzooi op de markt is hierbij 2 voorbeelden van kwalitatief hoogstaande brobiotica: VSL3 en saccharomyces boulardii (een probiotisch soort gist).
2. Prebiotica (oplosbare vezels)
Gebruik voldoende producten met prebiotische bestanddelen zoals voedingsvezels die in het maagdarmtelsel een optimale voedingsbodem vormen voor de darmflora en zodoende de groei van goede bacteriën versnellen. Positieve darmbacteriën floreren dankzij zachte, fermenteerbare oftewel oplosbare vezels. Je vindt deze voedingsvezels voornamelijk in groenten en fruit; met name artisjok, bananen, uien, prei, knoflook, asperges en peulvruchten (erwten, bonen e.a.). Voorbeelden van bruikbare prebiotica zijn inuline, fructo-oligosachariden (FOS) en galacto-oligosachariden (GOS).
3. Verteringsenzymen
Het kan raadzaam zijn om na een antibioticakuur een supplement (Creon e.a.) in te nemen met verteerenzymen oftewel verteringsenzymen zoals protease, amylase, lipase en cellulase. Exogene verteringsenzymen kunnen je spijsvertering helpen bij het afbreken van vetten en eiwitten in voedsel, waardoor (essentiële) voedingsstoffen beter kunnen worden opgenomen en de darm(flora) wordt ontzien.
Andere voedingsstoffen die de darmwand en darmflora kunnen ondersteunen zijn o.a. eicosapentaeenzuur (EPA) uit vette vis, gamma-linoleenzuur (GLA) uit teunisbloemolie, zink (uit zaden, pitten en kiemen), vitamine A (uit boter en lever) en glutamine (uit vlees, kaas en avocado’s).
4. Voedselallergie & -intolerantie uitsluiten
Gebruik gedurende 12 weken géén zuivel, gluten, gist, eieren, mais, soja, sesam, tarwe, noten en pinda’s. Zijn je klachten na 12 weken sterk verminderd of zelfs verdwenen, dan weet je (min of meer zeker) dat jouw Prikkelbare Darm Syndroom wordt (of werd) veroorzaakt door voedselallergenen.
Tot slot kun je nog afwachten tot er meer bekend is over Xifaxan (rifaximine): een ‘subtiel’ antibioticum waarvan men inmiddels weet dat het werkzaam is in bepaalde gevallen van Prikkelbare Darm Syndroom. (bron + bron + bron)
Vezels & PDS
Voldoende voedingsvezels eten is belangrijk. Het gaat vooral om een verscheidenheid aan verschillende soorten voedingsvezels en niet per se om de hoeveelheid. Als je alleen maar voor grote hoeveelheden vezels gaat, krijg je het effect van een vezelsupplement of ‘bulking agent’ zoals ‘Fibion’: een drank op basis van sojavezels. Dit werkt als een laxeermiddel; door de (extreem) grote hoeveelheid vezels wordt de ontlasting sneller door je darmen geperst en dit kan averechts werken als het aankomt op je darmflora en PDS-klachten.
Je darmen kunnen door een overmaat aan vezels juist geïrriteerd en geprikkeld raken en bovendien krijgt de darmwand onvoldoende tijd om de nodige voedingsstoffen aan je darminhoud te onttrekken. Kortom: voldoende en vooral verschillende vezels eten is belangrijk, maar een extreem vezelrijk dieet kan juist Prikkelbare Darm Syndroom in de hand werken. Het is doorgaans een kwestie van proberen (“trial & error”) om erachter te komen welke vezels, in welke hoeveelheden en uit welke voedingsmiddelen je goed kunt verdragen en waar je darmen slecht op reageren.
Tot slot
Je hele lichaam is gemoeid bij een constante en stabiele hiërarchie binnen je maagdarmkanaal: een gezonde, gestructureerde en evenwichtige darmflora. Plus een optimale voedingsbodem, bestaande uit o.a. onverteerbare voedselbestanddelen: voedingsvezels/prebiotica.
Antibiotica verzieken letterlijk de balans in je darmen, mogelijkerwijs met PDS tot gevolg. Doe er dan ook alles aan wat in je macht ligt om een eubiose van je darmen in stand te houden en een dysbiose te voorkomen! Wees (indien mogelijk) terughoudend als het aankomt op antibiotica en gebruik een gevarieerde en uitgebalanceerde voeding, indien gewenst i.c.m. probiotica, prebiotica en enzymen.
Voor de geïnteresseerden nog een onwijs interessante presentatie van TED over HOE belangrijk de bacteriën in je lichaam wel niet zijn:
Heb jij ervaring met antibioticagebruik enerzijds en Spastische Darm Syndroom anderzijds? Deel hieronder jouw opvattingen en bevindingen v.w.b. de invloed van antibiotica op je darmbekleding en darmflora!
