Het FODMaP-dieet is een eetregime ter behandeling van prikkelbare darm syndroom (PDS) oftewel spastische darmklachten. PDS wordt gekenmerkt door buikklachten, waaronder buikpijn, darmkramp, een opgeblazen gevoel, onregelmatige ontlasting, diarree of juist verstopping. Aangezien dit eetpatroon vrij is van FODMaP’s of in ieder geval nauwelijks FODMaP’s levert, staat het tevens bekend als:

  • FODMaP-arm dieet
  • Laag FODMaP-dieet
  • FODMaP-beperkt dieet

Sinds kort is er dus een dieet waarmee PDS in bepaalde gevallen en tot op zekere hoogte succesvol kan worden behandeld. Het FODMaP–dieet is er voornamelijk op gericht om bepaalde groepen koolhydraten wél te eten en andere soorten koolhydraten niet. Hierbij de nodige uitleg over het FODMaP dieet bij PDS…

Wat is FODMaP?

De afkorting ‘FODMaP’ staat voor ‘Fermentation of Oligosaccharides, Disaccharides, Monosaccharides and Polyols’. Vertaald in het Nederlands gaat het dus om de fermentatie van bepaalde groepen koolhydraten onder invloed van je spijsvertering, namelijk:

  • Monosachariden (enkelvoudige koolhydraten; fructose e.a.)
  • Disachariden (suiker bestaande uit 2 monosachariden; lactose e.a.)
  • Oligosachariden (suiker bestaande uit 3 tot 9 monosachariden, waaronder fructanen en galactanen)
  • Polyolen (suikeralcoholen)

Bovenstaande koolhydraten, suikers en aan koolhydraten verwante alcoholen mag je binnen het FODMaP-dieet NIET eten. Het zijn namelijk allemaal suikers die bij sommige mensen reacties kunnen uitlokken… vandaar ook dat ze onder de noemer ‘FODMaP’ zijn geschaard. Polysachariden, zeer complexe koolhydraten, bestaande uit 10 of meer monosachariden (die ook wel tot de ‘vezels’ worden gerekend) mogen doorgaans wel worden gegeten tijdens het ‘FODMaP’en. Hetzelfde geldt voor andersoortige voedingsvezels. (bron)

Het FODMaP-dieet werd bedacht in Australië; Peter Gibson en Susan Shepherd ontwikkelden FODMaP aan de “Monash University” in Melbourne. Inmiddels is het FODMaP-dieet wereldwijd bekend; kleinschalig Nederlands onderzoek heeft onlangs veelbelovende aanwijzingen opgeleverd… Het FODMaP-dieet zou zeer gunstig kunnen uitpakken in geval van PDS, maar ook bij verscheidene vormen van voedselintolerantie & -malabsorptie, evenals darmziekten zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa…

Fermentatie van koolhydraten

Simpele suikers kunnen worden afgebroken door verteringsenzymen. Hetzelfde geldt voor ietwat complexere suikers zoals zetmelen. Naarmate koolhydraten complexer zijn qua structuur en samenstelling, worden ze niet afgebroken tot enkelvoudige suikers onder invloed van speekselenzymen, maagsappen en alvleesklierenzymen, maar komen ze onafgebroken in de darmen terecht.

Je darmbacteriën oftewel darmflora zorgen er uiteindelijk voor dat deze complexe koolhydraten tóch nog (deels) worden afgebroken tot kleinere deeltjes. Dit bacteriologische gistingsproces wordt ook wel ‘fermentatie’ genoemd. Extreem complexe koolhydraten zijn daarentegen volkomen onverteerbaar én onfermenteerbaar en verdwijnen nagenoeg onveranderd via de ontlasting; ze verlaten je lichaam dus ongeveer zoals je ze hebt binnengekregen.

Fermentatie van koolhydraten resulteert in de vorming van allerlei stoffen. Sommige van de stofjes die ontstaan bij de verwerking van FODMaP’s zijn nuttige bouw- en beschermingsstoffen, andere zijn neutrale ballast en weer andere zijn potentieel schadelijke afvalstoffen die je lichaam z.s.m. uitstoot. De fermentatie van koolhydraten resulteert voornamelijk in omzetting tot melkzuur (lactaat), azijnzuur (acetaat), propionzuur (propionaat), butaanzuur (butyraat) en ethanol (ethylalcohol).

In principe kúnnen bovengenoemde restproducten bijdragen aan het onderhoud van je interne darmbekleding. In dat geval houden ze de darmwandslijmvliezen gezond en dragen ze bij aan het optimaal functioneren van je darmen. Maar dat hoeft niet per se… In geval van prikkelbare darmsyndroom (PDS) komen bij de fermentatie van FODMaP-koolhydraten bepaalde stoffen vrij die de darm prikkelen. Daarnaast kunnen sommige koolhydraten gassen vrijmaken en vocht opslorpen, waardoor je darm opzwelt.

Dat koolhydraten bij sommigen PDS veroorzaken en bij anderen niet, heeft waarschijnlijk te maken met de samenstelling van iemands darmflora. De één heeft simpelweg meer en bovendien ándere bacteriën in z’n darmen dan de ander. Hoe gunstiger de samenstelling van je interne darmmilieu, des te kleiner de kans op PDS-klachten door toedoen van FODMaP’s. (bron + bron)

Met het FODMaP-dieet zorg je ervoor dat je de koolhydraten eet die bij jouw darmbacteriën passen en de koolhydraten weglaat waarop jouw darmbacteriën slecht reageren of waarmee je darmflora geen raad weten…

Koolhydraten weglaten & toevoegen

In de praktijk is het FODMaP-dieet een eetregime waarbij je heel veel verschillende koolhydraten weglaat. Op een later tijdstip probeer je om 1 voor 1 bepaalde koolhydraatsoorten weer toe te voegen aan je dieet. De koolhydraten die ‘goed vallen’ behoud je; degene die ‘verkeerd vallen’ elimineer je. FODMaP kan in bepaald opzicht dan ook worden aangemerkt als eliminatiedieet. Voorbeelden van koolhydraten die slecht worden verdragen in geval van PDS zijn onder meer:

  • Lactose (melksuiker)
  • Fructose (vruchtensuiker)
  • Fermenteerbare voedingsvezels uit peulvruchten & koolsoorten
  • Graanzetmeel & graansuikers (uit tarwe e.a.)

Tijdens het FODMaP dieet doorloop je de volgende stappen…

A. FODMaP Eliminatiefase

Bij aanvang van het FODMaP-dieet volg je 4 tot 6 weken een zeer strenge eliminatiafase waarbij je zo’n beetje alle koolhydraatrijke voedingsmiddelen elimineert. Hierbij streep je dus een enorme hoeveelheid FODMaP-rijke voedingsmiddelen weg uit je voeding; in feite elimineer je álle producten die rijk zijn aan FODMaP’s. Veel PDS-patiënten merken tijdens deze fase een sterke afname van hun spastische darmklachten.

B. FODMaP Herintroductiefase

Daarna worden bepaalde FODMaP’s stapsgewijs (of eigenlijk één voor één) weer toegevoegd. Je begint meestal met fructose in de vorm van appels of peren en lactose in de vorm van melk. Blijven de PDS-klachten ondanks het herintroduceren van de FODMaP’s weg, dan mogen ze blijven. Mochten de klachten echter terugkeren, dan weet je dat deze FODMaP niet aan jou is besteed. Stap voor stap ontstaat een maatwerkdieet waaruit alle boosdoeners verdwenen zijn.

FODMaP-rijke & FODMaP-arme voedingsmiddelen

In beginsel gaat het er tijdens het FODMaP-dieet om dat je FODMaP-rijke producten elimineert, waardoor een FODMaP-arm of zelfs FODMaP-vrij voedingspatroon ontstaat. Om zo’n ‘fodmaparm eetregime’ te volgen moet je dus weten wélke voedingsmiddelen veel FODMaP’s bevatten en welke voedingsmiddelen niet of nauwelijks…

A. FODMaP-rijke producten

Er zijn veel producten die je dient te vermijden tijdens het FODMaP-dieet. Voorbeelden van ingrediënten, en voedingsmiddelen die véél FODMaP’s bevatten en die je zodoende niet mag eten, zijn als volgt:

  • Ui & knoflook
  • Gliadine-houdende granen zoals tarwe, gerst & rogge
  • Graanproducten (brood, beschuit, crackers, gebak, banket, ontbijtgranen, griesmeel, granenpasta, noedels etc.)
  • Appels & peren
  • Perziken, nectarines, pruimen & abrikozen
  • Kersen & zwarte bessen
  • Bier, wijn, rum & sportdrankjes
  • Gedroogd fruit (dadels, rozijnen, vijgen e.a.)
  • Mango’s, avocado’s, grapefruits, lychees & watermeloen
  • Kunstmatige zoetstoffen (sorbitol, xylitol, mannitol, maltitol, inuline, isomalt e.a.)
  • Melk & zuivelproducten (roomkaas, yoghurt, custard, roomijs, margarine e.a.)
  • Champignons + andere paddenstoelen
  • Bonen & peulvruchten
  • Prei, lente-ui, sjalot, bloemkool, bietjesa.
  • Vruchtensappen & fruitdrankjes
  • Cashewnoten & pistachenoten
  • Amandelmelk, melkchocolade e.a.
  • Artisjok & asperge
  • Honing, maisstroop, agavesiroopa.
  • Venkelthee
  • etc. etc.

B. FODMaP-arme producten

En hierbij een aantal voorbeelden van voedingsmiddelen, ingrediënten en producten die niet of nauwelijks FODMaP’s leveren en die je in de meeste gevallen van FODMaP wél mag eten:

  • Kiemgroenten (bonenscheuten, bamboescheuten, alfalfa, waterkers e.a.)
  • Paksoi, broccoli (kleine porties) & spruitjes
  • Pompoen & kalebas
  • Wortels, rabarber & mais (kleine porties)
  • Courgette & aubergine
  • Pepers (waaronder paprika’s) & olijven
  • Komkommer, sla, radijsjes & tomaten
  • Spinazie, bieslook, peterselie, venkel & gember
  • Eieren, boter & slagroom
  • De meeste koolsoorten
  • Aardappels, ook zoete aardappel en naturel aardappelchips
  • Bananen, kiwi’s en druiven
  • Sorbets
  • Aardbei, framboos, blauwe bes & cranberry
  • Kanteloep, galiameloen, passievrucht, papaja, ananas e.a.
  • Sinaasappel, citroen, limoen, clementine, mineola & mandarijn
  • Tonijn uit blik, zalm, kabeljauw, schelvis, schol, forel e.a.
  • Kip, rundvlees, lamsvlees, varkensvlees, kalkoen en vleeswaren
  • Krab, kreeft, garnalen, mossels, oesters etc.
  • Granenvrije en glutenvrij broodvervangers
  • Haver(mout), rijst, mais, boekweit, sorgum, quinoa, spelt, amarant, gierst e.a.
  • Bakpoeder, boekweitmeel, aardappelmeel, maïsmeel, rijstmeel, sojameel, speltmeel, tapiocameel, kokosmeel, amandelmeel, xanthaangom,
  • Granenvrije + glutenvrije pastavervangers (zeewierpasta e.a.)
  • Amandelen, hazelnoten, pecannoten, paranoten, walnoten & macadamia’s
  • Mais, cornflakes, popcorn en naturel maischips
  • Zilvervliesrijst, witte rijst en rijstproducten zoals rijstemeel, rijstmelk en rijstwafels
  • Kokosnoten, kokosmeel, kokosmelk en kokosrasp
  • Pinda’s + pindakaas
  • Zaden & pitten (pijnboompitten, zonnebloempitten, pompoenpitten, chiazaad, lijnzaad, sesamzaad e.a.)
  • Kazen (harde kaas, brie, camembert, cheddar, hüttenkäse, feta, mozzarella, ricotta, Parmezaans e.a.)
  • Pure chocola & cacaopoeder
  • Marmelade, chutney & jam
  • Olijfolie, pesto & (balsamico)azijn, mosterd, vissaus, oestersaus
  • Tafelsuiker/sucrose & ahornsiroop
  • Een glaasje wijn, bier, wodka, whisky of gin
  • Thee & naturel/zwarte koffie & espresso
  • Sojamelk (niet-VS), soja, tofoe, tempé, edamame e.a. (bron)

Moeilijk verteerbare suikers, gisting & zwavelverbindingen

Gasvorming, winderigheid en een opgeblazen gevoel behoren tot de bekendste PDS-verschijnselen. Ze treden op doordat de darmbacteriën in de dikke darm voedingsstoffen –met name koolhydraten– afbreken die niet of slechts onvolledig zijn verteerd in de dunne darm. Een trage vertering van koolhydraten gaat gepaard met gisting; hierbij komen gassen vrij. Gasvorming treedt vooral op bij de afbraak van moeilijk verteerbare koolhydraten zoals kunstmatige zoetstoffen, vezels, zetmeel en bepaalde polysachariden.

Ook zwavel kan een belangrijke rol spelen binnen het FODMaP-dieet. Door gisting onder anaërobe omstandigheden worden pure zwavel en zwavelverbindingen uit voeding door gistcellen omgezet in zwavelwaterstof, waarbij zich eveneens gas vormt. Ook zorgt zwavel voor sulfatie: de verwijdering van schadelijke stoffen door ze te binden aan zwaveldeeltjes. Slecht verteerbare koolhydraten en/of zwavel komen o.a. voor in ui, knoflook, kool, bonen en peulvruchten. Ook eieren, zuivel, vlees, vis, granen, noten en zaden behoren tot de zwavelhoudende voedingsmiddelen.

Voorbeelden van risicogroepen polysachariden v.w.b. PDS binnen FODMaP zijn o.a. cellulose, zetmeel, glycogeen, dextraan, chitine, inuline, levan, hyaluronzuur, heparine en pectine.

FODMaP in de praktijk brengen…

Australische wetenschappers ontwikkelden het laag FODMaP-voedingsprogramma om het klachtenpatroon van Prikkelbare Darm Syndroom (PDS) te onderdrukken. Voedingsmiddelen die veel FODMaP’s bevatten moeten dan ook –al dan niet tijdelijk– van het menu worden geschrapt. Een ettelijke uitglijder is geen ramp, maar als je wilt weten of het FODMaP-voedingsprogramma voor jou écht werkt, dan kun je maar beter secuur te werk gaan.

Allereerst schrap je alle FODMaP’s uit je dieet. Raadpleeg deze Nederlandstalige basislijst met FODMaP-arme en FODMaP rijke voeding. En deze uitgebreide (bijna volledige) Engelstalige lijst met FODMaP-voedingsmiddelen om te zien wat je allemaal niet meer mag eten tijdens de FODMaP-eliminatiefase.

Na 6 tot 8 weken kun je alle voedingsmiddelen geleidelijk aan herintroduceren. Voor elk product trek je een testperiode van drie dagen uit. Op dag 1 eet je de aanbevolen testportie; op dag 2 eet je een dubbele portie; op dag 3 een drievoudige portie. Ontstaan er PDS-klachten, schrap het betreffende product dan onmiddellijk en definitief. Zo niet, blijf er lekker van eten en test het volgende product. Op deze Engelstalige site wordt de FODMaP-herintroductiefase uitgebreid omschreven.

De FODMaP-herintroductiefase is nogal gecompliceerd; sommige voedingswaren moeten één voor één worden getest, andere kunnen per voedingscategorie worden geherintroduceerd. Een gespecialiseerd FODMaP-diëtist kan je desgewenst door deze fase loodsen.

Praktische tips omtrent FODMaP’en

Hierbij nog enkele handige tips, adviezen en handvatten omtrent ‘t FODMaP’en…

  • Gebruik de app “Low FODMaP Diet” van de Monash University in Melbourne – Australië!
  • Van de toegestane fruitsoorten mag je in principe onbeperkt eten; beperk jezelf wél tot porties van 80 gram en wacht 2 uur tussen beide fruitmomenten.
  • Zet thee en koffie niet te sterk; overigens kán cafeïne/theïne PDS-verschijnselen bij sommigen verergeren.
  • Drink geen sterk bruisende, koolzuurhoudende dranken.
  • Vermijd de volgende kunstmatige zoetstoffen: sorbitol (E420), maltitol (E965), mannitol (E421), xylitol (E967) en isomalt (E953).
  • Glutenvrij brood kun je roosteren voor een betere textuur of eet 100% speltbrood.
  • Eet tarwevrije havermout of cornflakes als ontbijt.
  • Tomatensauzen en roomsauzen zijn overwegend rijk aan FODMaP’s en dienen te worden vermeden. (bron)

Tip: Op de site Fodmapdieet.nl die mede mogelijk is gemaakt door het Martini Ziekenhuis te Groningen kun je zo’n beetje álles lezen over het FODMaP-dieet.

Scepsis

Wat ik persoonlijk erg vreemd vind aan het hele FODMaP-dieet is dat de lijsten met FODMaP-rijke en FODMaP-arme voedingsmiddelen totaal niet eenduidig zijn en bomvol discrepanties staan. Zo zijn er veel producten op de FODMaP-rijke lijst die nauwelijks FODMaP’s bevatten en vice versa.

Bovendien zijn er zó veel verschillende FODMaP’s dat men er absoluut niet zeker van kan zijn welke FODMaP’s in welke hoeveelheden in welke producten voorkomen. De selectie van ‘goede’ en ‘slechte’ voedingsmiddelen lijkt bijna willekeurig, want als je objectief gaat kijken, zitten óók in bijna alle toegestane voedingsmiddelen FODMaP’s. Sowieso hebbenn FODMaP-rijke producten naast nadelen óók allerhande voordelen! Ze zijn hartstikke heilzaam voor mensen zonder PDS, wiens darmen er niet expliciet slecht op reageren. Dus zomaar ineens álle FODMaP-rijke voedingsmiddelen uit je dieet schrappen, zou weleens onnodig rigoureus kunnen zijn en zelfs averechts kunnen uitpakken.

Daarnaast kunnen bacteriën ook eiwitten verteren, dus met het uitsluiten vab de veronderstelde FODMaP’s dek je eigenlijk nog maar de halve lading. Gluten (die veelvuldig aan bod komen op veel FODMaP-websites) zijn bijvoorbeeld niet eens FODMaP-rijke koolhydraten, maar eiwitachtige graanbestanddelen. Al met al kunnen bijvoorbeeld ook fruiteiwitten, melkeiwitten, soja-eiwitten, ei-eiwitten, vleeseiwitten, viseiwitten en graaneiwitten PDS-achtige klachten teweegbrengen. Het is dus nog maar de vraag of het überhaupt de FODMaP’s zijn die ervoor zorgen dat sommige levensmiddelen PDS-verschijnselen uitlokken.

Hoe dan ook geloof ik best dat het FODMaP-dieet kán werken. Sterker nog: omdat het FODMaP-dieet zó veel verschillende voedingsmiddelen en voedingsstoffen uitsluit, móét het statistisch gezien wel werken voor sommige PDS-patiënten. Het beoogde effect ervan is echter enorm vergezocht en hangt mijns inziens té veel samen met toeval, giswerk en willekeur. Het lijkt erop dat men bepaalde voedingsmiddelen zonder duidelijke reden onder de FODMaP’s heeft geschaard en andere producten zonder duidelijke reden buiten beschouwing heeft gelaten om naleving van het FODMaP-dieet nog enigszins haalbaar te maken. De bedenker lijkt vertwijfeld in het wilde weg te hebben geschoten, waardoor volgelingen een omstreden sprong in het duister moeten maken…

De theorie achter FODMaP is al met al onnodig ingewikkeld en verwarrend. Bovendien kloppen de achterliggende beweeggronden niet. Zou het FODMaP-dieet zijn eigen regels en richtlijnen strikt uitdragen, dan kun je letterlijk niks meer eten. Ik heb al een tijdje mijn eigen eetregime ter behandeling van m’n PDS. Zo gebruik ik:

  • Hoogwaardige probiotica (nuttige bacteriën)
  • Prebiotica (dus júíst fermenteerbare voedingsvezels)
  • Enzymsupplementen (met hoogwaardige verteringsenzymen)
  • L-Glutamine (aminozuur dat de darmopname bevordert)
  • Eventueel ‘bottenbouillon’ (bouillon van mergpijp/beenmerg)

Deze supplementen en voedingsbronnen kúnnen bijdragen aan een goede spijsvertering en aan een optimale samenstelling van je darmflora. Mij persoonlijk hebben ze in ieder geval uitstekend geholpen!

Overigens worden polysachariden binnen het FODMaP-dieet volledig buiten beschouwing gelaten, maar de reden hiervan is totaal onduidelijk. Polysachariden zijn immers de meest complexe koolhydraten, dus de kans dat ze onveranderd in de dikke darm terechtkomen is immens!

Tot slot

FODMaP staat voor fermenteerbare oligosachariden, disachariden, monosacchariden en polyolen. Dit zijn benamingen voor verscheidene koolhydraatachtige voedselbestanddelen die één ding met elkaar gemeen hebben: ze komen (deels) onverteerd in je darmen terecht en dienen zodoende als voedsel voor je darmbacteriën. Hierdoor treedt gisting, fermentatie, gasvorming en bulkvorming op, met spastische darmklachten tot gevolg.

Een FODMaP-arm dieet oftewel FODMaP-beperkend dieet is een uitermate streng eliminatiedieet en zodoende niet gemakkelijk te implementeren. Desalniettemin kán het de moeite waard zijn om FODMaP te proberen. Tot twintig procent van alle westerlingen kampt namelijk met een spastisch colon, een indicatie die ook wel bekend staat als het prikkelbare darmsyndroom (PDS) oftewel ‘irritable bowel syndrome’ (IBS). Overigens hoeft een FODMaP-arm dieet niet per se tot verbetering te leiden.

In veel gevallen is een spastische darm gerelateerd aan spijsverteringsstoornissen die worden uitgelokt door een gebrekkige voedselvertering. Aspecten die een rol spelen zijn o.a. een ontoereikende hoeveelheid en/of samenstelling van je darmbacteriën en een gebrek aan verteringsenzymen waardoor complexe koolhydraten niet kunnen worden gesplitst. Voedingsstoffen worden dan slecht opgenomen door de dunne darmwand en komen nagenoeg onveranderd in de dikke darm terecht, alwaar ze gaan gisten en fermenteren.

Logischerwijs ben je niet verplicht om alle richtlijnen van het FODMaP-dieet nauwgezet op te volgen. Zo zou je er bijvoorbeeld óók voor kunnen kiezen om je eigen eliminatiedieet samen te stellen, waarbij je voedingsmiddelen die jijzelf verdacht vindt één voor één enkele weken mijdt en vervolgens weer toevoegt aan je dieet.  Wie weet merk je dat het ineens stukken beter gaat met je PDS-klachten…

Heb jij ervaring met het FODMaP-dieet? Deel hieronder jouw ervaringen, bevindingen en opvattingen omtrent FODMaP-arm eten…

47 Reacties

  1. Beste Paul, Wat ik graag wil weten is of u nu van uw PDS klachten af bent? Of tenminste voor een groot deel? Zo ja, hoe heeft u dat bereikt? Groet, Amelia

    • Ja, Ik ben zo goed als van mijn PDS-klachten af. In dit artikel over PDS en darmbacteriën heb ik precies beschreven hoe… Voor mij was de basis als volgt: 1. Niet of nauwelijks geraffineerde en toegevoegde suikers nuttigen (snoep, koek, gebak, frisdrank etc.); 2. Heel veel verschillende groenten en vruchten eten; 3. Niet te grote porties tegelijkertijd consumeren; 4. Zo min mogelijk junkfood en alcohol consumeren; 5. Hoogwaardige probiotica + enzymsupplementen innemen… Zo nu en dan heb ik nog weleens een PDS-achtige aanval –bijvoorbeeld na een sporadische pizza met een biertje– maar dan gaat het echt om uitzonderingssituaties.

  2. Yoghurt is juist heel goed voor je darmen met name de geitenyoghurt werkt probiotisch. Geitenzuivel wordt vergeleken met moedermelk is super licht verteer en de vetten die erin zitten zijn ook helemaal niet zo slecht. Ga maar eens kijken bij voeding is gezondheid.nl Kun je wat aan hebben misschien. Succes!

  3. Ik reageer even op je laatste stukje “scepsis”. Je zegt dat er in de FODMAP-rijke lijst producten staan waarin volgens jou (bijna) geen FODMAP’s zitten, ik vraag me af welke je dan bedoelt? Je zegt dat je bijna niets meer mag eten, want overal zitten FODMAP’s in en dat laatste klopt en daarom heet het ook een low-FODMAP dieet (i.p.v. no-FODMAP dus, want dat is gewoonweg niet mogelijk!). Als je een goed programma volgt, zal je merken dat je van sommige producten maar een bepaalde hoeveelheid per dag mag, omdat daar dan toch wel FODMAP’s inzitten. Zaak is de hoeveelheden gewoon zo laag mogelijk te houden. Het is, zeker in het begin een lastig dieet, en het beste volg je daarom een programma van iemand die er veel ervaring mee heeft om er zeker van te zijn dat je niets te kort komt en het juist toepast, maar het klopt wel degelijk. Er zijn echt veel mensen die er baat bij hebben! Ook is het zo dat de een vooral reageert op de ene groep en de ander weer meer op een andere groep. Daar is de eliminatie-periode voor, gevolgd door het weer 1 voor 1 toevoegen van verschillende groepen. Om dus uit te vinden voor welke groepen je gevoelig bent en welke niet of veel minder. Zo weet ik dat ik bijvoorbeeld moet uitkijken met de galactans en fructans, maar dat ik lactose wel weer verdraag. Als je dus eenmaal weet welke groepen je wel verdraagt, kun je dus weer veel meer eten.

    • Dat is nu juist mijn punt… Er zijn zo gruwelijk veel verschillende FODMaP’s dat je het dieet net zo goed ‘stuksgewijze-eliminatie-van-de-meest-uiteenlopende-willekeurige-stofjes-dieet’ kunt noemen. Ik beweer overigens niet dat eliminatiediëten niet goed zouden werken, integendeel! Ik geef enkel aan dat men hier een slecht omlijnde insteek voor een eliminatie heeft verzonnen –genaamd FODMaP– die naar mijn mening helemaal niet ten goede komt aan de toepasselijkheid en begrijpelijkheid van aloude eliminatiediëten. Omdat het hele FODMaP-gebeuren zo slecht gedefinieerd en gedocumenteerd is, nemen talloze diëtisten en consulenten er een loopje mee. Er wordt een eigen context, interpretatie en invulling aan gegeven, waardoor er inmiddels –alleen al op internet– honderden verschillende FODMaP-diëten te vinden zijn die onderling op tientallen, zo niet honderden, punten afwijken. Als je dan toch een eliminatiedieet moet of wilt volgen, dan kun je de FODMaP’s wat mij betreft net zo goed gewoon vergeten en voor voor eliminering van klassieke voedingsmiddelencategorieën en nutriënten gaan, bijvoorbeeld ten aanzien van granen, zuivel, vlees, eieren, noten, alcohol en chemisch-synthetische voedingsadditieven. Die –qua uitwerking gelijkende– materie is mijns inziens veel gemakkelijker te omvatten, omschrijven en effectueren dan FODMaP’s. Het resultaat dat eruit voortvloeit is gelijk, maar de theorie erachter beduidend minder vaag en ingewikkeld.

    • Het klopt dat er inderdaad veel verschillen zitten in war er aangeboden wordt aan low-FODMAP dieëten, je moet een beetje het kaf van het koren weten te scheiden. Overigens zie ik meer overeenkomsten dan verschillen. Wat je zegt over beter een eliminatiedieet te volgen van de meer bekende stoffen waar mensen gevoelig voor zijn, dat vind ik typisch, daar zitten namelijk juist al die groentes en fruit niet bij, terwijl dat juist enorme triggers kunnen zijn voor allerlei darmproblemen. Het is ook niet voor niks dat er veel mensen met IBS en SIBO er zoveel baat bij kunnen hebben. Een eliminatiedieet waarbij je niet die triggers eruit haalt, zal dan weinig soelaas bieden, dat heb ik zelf ook ondervonden, toen ik GAPS deed, waarbij je tijdens het intro ook geen granen, zetmeel, eieren, zuivel en noten eet. En tijdens het hele GAPS dieet blijf je geen zetmeelrijke voeding, suikers (behalve fruit) en lactose eten. Als dan bijvoorbeeld inuline een probleem is, zoals bij mij, dan blijf je klachten houden. De uitwerking is dus geen zins gelijk, dat heb ik aan den lijve ondervonden en ik weet dat ik daar niet de enige in ben. En ja, FODMAP is lastig om op eigen houtje te doen, niet onmogelijk, maar wel ingewikkeld, maar voor heel veelmensen is het wel een oplossing gebleken.

    • Beste Iris, De voedingsmiddelen die ik opsomde, dienen enkel ter illustratie. Mijn punt is dan ook juist dat je triggers wel degelijk meepakt als je in klassieke zin elimineert, maar op een beduidend begrijpelijkere manier. Wil je een bepaalde groente mijden, mijd dan die betreffende groente(categorie). Wil je een bepaalde fruitsoort mijden, mijd dan die betreffende fruitsoort / fruitcategorie. Ik bedoel enkel aan te geven dat FODMaP onnodig ingewikkeld is. Je schiet ermee in het wilde weg in de hoop een doelwit te raken waarvan niemand precies weet wat het is of waar het zich bevindt. Maak het concreter! Waarom zou je bepaalde soorten FODMaP’s mijden als je wilt weten of je slecht reageert op kool?! Eet gewoon een tijdje geen koolsoorten… simple as that… Denk ik in tastbare producten in plaats van abstracte FODMaP-classificaties. Innovatief bedacht die hele FODMaP-categorisering, maar als het aankomt op voedingsbestanddelen waarop allergisch en intolerant kan worden gereageerd, zijn ze beduidend minder nauwkeurig, grijpbaar en relevant dan door velen wordt verondersteld. Al met al is mijn enige punt dat er –mijns inziens– beduidend gemakkelijker toepasbare methodes zijn ten aanzien van eliminatie, provocatie en herintroductie. Want laten we eerlijk wezen… als wij door de supermarkt zouden lopen, weet jij mij dan exact te vertellen in welke producten wel of geen galactanen en fructanen zijn verwerkt? Daar laat ik het verder bij… Groeten, Paul

    • Super Iris dat het FODMAP dieet bij jou zo goed geholpen heeft! Als ervaringskundige en darm- en FODMAP specialist vind het ik 1 van de beste dieten ooit bedacht. Het dieet is echt niet heel ingewikkeld. Volgens onderzoek en mijn eigen ervaring (inmiddels ca 100 mensen met FODMAP begeleidt) heeft zeker 3/4 van de mensen baat bij het dieet! En idem voor mij. AL mijn hele leven lang heb ik darmklachten en van alles ge-elimineerd en getest, ook tijdens en na mijn opleiding voor dietist. Niks nada geen effect. Ik ben zo blij dat ik 3 jaar geleden het FODMAP dieet heb ontdekt! Ik hoop echt dat we hierdoor veel mensen met PDS en darmklachten kunnen bereiken. En ja er is meer dan FODMAP maar echt een extra mogelijkheid. EN nee het hoeft niet zo streng, daarom is een gesprek bij een goede dietist essentieel. Want wat je in het verleden hebt meegemaakt is ook zeer zeker van belang. De basis begint bij hoe is je leefpatroon, hoe ga je om met stress. hoe eet je, hoe beweeg je, hoe zit je op de wc, wat is je medische achtergrond etc. En vezels, probiotica, spijsverteringsenzymen, histaminerijke en histaminevrijmakers. Er is zoveel! Mijn advies voor iedereen met darmklachten: ga naar een goede darm-dietist voor een goed eliminatiedieet en/of extra supplementen. Of begin zelf en laat je bij het introduceren begeleiden.Over 1 jaar is mijn boek uit, daar komt dit allemaal in te staan :-)

  4. Ikzelf volg het FODMAP dieet reeds drie jaar op aanraden van mijn professor. De eerste 8 weken zijn echt heel moeilijk, dit is ook echt om je darmen tot rust te brengen. Naar mij inziens At ik zeer gezond (elke middag een slaatje) achteraf bekeken niet zo een goede keuze. Ik heb na die 8 weken elke week iets uitgetest wat ik echt graag lustte en merkte dan ook meteen wat nog kon en wat niet. Die 8 weken zijn echt niet onoverkomelijk als het de rest van je leven zoveel beter is. En inderdaad soms komt er in de ene lijst voor dat je iets wel mag eten en soms niet, maar een begeleidende diëtiste helpt je hier wel uit. Dus lactose-arm en glutenvrij helpt in mijn geval echt. In elk geval als je echt veel last hebt (pijn) is dit FODMAP dieet echt het proberen waard.

  5. Betsie Verhoef Reageer

    Sinds ruim een half jaar volg ik nu het fodmap dieet. Ik ben er enorm van opgeknapt! Ik volg het vrij streng om dat ik anders toch weer snel diarree krijg. Ik spoot een half jaar geleden 60 eenheden insuline en ben hier nu helemaal vanaf ( onder begeleiding van de diabetesverpleegkundige)Wel heb ik nog pillen voor de diabetes type 2 maar die had ik er ook bij toen ik insuline spoot. Ik had 2 soorten medicijnen voor de bloeddruk en kon die ook langzaam afbouwen. Ook ben ik 7 kilo afgevallen. Eieren geven soms problemen, is daar een reden voor? Ook wijn verdraag ik slecht. Ik ben erg blij met dit dieet. Door verschillende chronische ziektes o.a S.L.E., longfibrose, osteoporose, diabetes type 2 en P.D.S. voelde ik me altijd ontzettend moe en vaak misselijk, obstipatie en diarree. Nu ik dit dieet volg gaat het langzaam aan steeds beter met me. Ik kan meer doen en ga er op uit, wat ook weer goed is voor mijn conditie. Ik hoop dat mijn verhaal anderen stimuleert om dit dieet te volgen. Hart, groet. Betsie

    • Beste Betsie, Dankjewel voor het delen van je verhaal! Wat bedoel je precies met de “problemen” die worden veroorzaakt door eieren? Eieren staan er in ieder geval om bekend dat ze gasvorming en winderigheid kunnen veroorzaken. De goede darmbacteriën/darmflora breken de ei-eiwitten namelijk af tot losse aminozuren. Eieren bevatten –net als bonen, kool, ui, peulvruchten, spruitjes, granen, zuivel en vis– relatief veel zwavelhoudende aminozuren (cysteïne en/of methionine), die voor (stinkende) winderigheid kunnen zorgen. Als je allergisch bent voor eieren (kippenei-allergie) kan de consumptie van eieren ook een heleboel aanvullende maagklachten en darmklachten veroorzaken… Het niet verdragen van wijn heeft maar al te vaak te maken met sulfiet. Zie desgewenst ook dit artikel over sulfiet en dit artikel over wijn… Onder dit artikel over prikkelbaredarmsyndroom vindt je eventueel een heleboel verhalen van lotgenoten. Goed bezig; ga zo door! ;) Groeten, Paul

    • hoi Paul en Betsie Een ei-allergie komt maar zelden voor en meestal alleen bij mensen die deze allergie al hun hele leven hebben. Vaak heeft het te maken met het niet goed kunnen verteren van de eiwitten in de maag en/of dunne darm. Zeker met diabetes en het slikken van metformine wordt de enzymactiviteit in de maag verminderd. Daarnaast maakt ei-eiwit histamine vrij in de darm wat weer klachten kan veroorzaken zoals pijn. Genoeg redenen waarom je last van een ei kan hebben.

    • Logischerwijs dien je “waaronder paprika’s” als bijzin te lezen (zie ter referentie alle andere opgesomde punten waarin een &-teken vermeld staat), vandaar ook de haakjes. ;)

  6. Ik zocht op het internet naar informatie over honing. En kwam op deze interessante website. Ik wil naar aanleiding van het PDS een suggestie aan de hand doen. Heeft iemand weleens gehoord van het specifieke koolhydraat dieet? Mijn man heeft al jaren PDS en een paar jaar terug kwam ik bij dit dieet terecht. In het Engels “specific carbon diet”. Mijn man heeft hier erg veel baat bij. Inderdaad ook nog het Fodmap dieet geprobeerd. Dat werkt bij hem totaal niet. Door zijn darmproblemen ben ik dus ook altijd op zoek naar de juiste voedingsmiddelen zonder verborgen troep. Ben zelf ook anders gaan eten. Ben daardoor lekker een paar kilo kwijt! We hebben ook het idee dat suikers gewrichtsklachten kunnen veroorzaken. Iemand hier ervaring mee? Ben benieuwd.

  7. Ik heb PDS en de dieet FODMap arme producten helpt echt. Bedankt voor de duidelijke en informatieve artikelen!

  8. Tafelsuiker(?!) en soja bij toegestaan? Of een slecht artikel of een slecht dieet. Dat ga ik in ieder geval nooit eten. Ik zal eerst maar eens een expert raadplegen er lijkt vanalles niet te kloppen

    • Suiker en soja zijn simpelweg toegestaan binnen het FODMaP-dieet. FODMaP zegt het volgende over suiker: “Kan ik ’tafelsuiker’ eten? Gewone (tafel- of kristal)suiker veroorzaakt doorgaans geen symptomen wanneer het met mate gegeten wordt. Suiker is samengesteld uit één deel glucose en één deel fructose. Grote hoeveelheden suiker in één keer kunnen problemen veroorzaken bij sommige mensen. Over sojaproducten zijn niet alle FODMaP-websites het eens… FODMaP-dieet.nl zegt bijvoorbeeld: “Uit alle onderzoeken blijkt dat producten die gemaakt zijn van sojabonen hoog zijn in FODMAP’s (oligosachariden).” Hoewel deze statement over sojabonen correct is, is het onzin dat veel FODMaP-websites ALLE sojaproducten afraden… Althans, vanwege veronderstelde FODMaP’s… Sojamelk, sojavla, sojamayonaise, sojapudding etc. bevatten namelijk soja-eiwitten, de onderdelen van sojabonen die absoluut NIET FODMaP-rijk zijn. Er zijn dan ook heel veel FODMaP-websites die allerhande sojaproducten toestaan. Al met al ligt het verhaal rondom FODMaP en soja behoorlijk gecompliceerd. (bron) Overigens net als de rest van dit enigszins onsamenhangende dieet. ;)

    • Soja of soja-producten eet ik sowieso niet, maar over de moeilijkheid mbt low FODMAP vond ik dit artikel… En wat tafelsuiker betreft, het enige dat wordt gezegd is dat het mag, omdat het laag in FODMAP’s is, meer niet. Je hoeft het dus niet te eten, als je geen geraffineerde suiker wilt gebruiken, idem voor soja, maar dus ook voor spelt, als je geen gluten (wilt/kunt) eten.

    • Ja, inderdaad, combineer FODMAP met GAPS, AIP en SCD!!! Alsof FODMAP op zichzelf al niet onnodig ingewikkeld is… Voeg voor het gemak ook meteen JERF, RF, WAP, PHD, PRIMAL, LO, LS, RRARF, BED, LCHF, DASH, IBS, MD en FAILSAFE toe. Dan ben je 30 jaar verder voordat je klaar bent met elimineren en herintroduceren…

    • TCH kijk anders eens op Siboinfo.com van dr. Siebecker zij geeft info over het combineren van GAPS en low FODMAP en heeft ook een handige app waar je van tal van voedingsmiddelen kunt zien of deze GAPS, AIP of SCD proof zijn en of ze laag of hoog FODMAP zijn.

  9. Wauw, ik ben eerder door een dokter doorgestuurd naar een diëtiste die mij het low fodmap dieet aanreikte. Ik had toen andere ideeën en ging aan de slag met het gaps dieet, waar ik overigens veel uit heb geleerd. Maar ik weet sinds kort ook dat ik erg reageer op fodmap rijke voeding en PDS symptomen krijg. Daarnaast heb ik seborroïsch eczeem iets wat ik nog niet heb weten op te lossen met het gaps dieet. Ik hou me vast aan het gaps dieet maar heb ook een afspraak staan met de diëtiste die mij eerder te woord heeft gestaan. Het enige dat ik verander is dat ik de fodmap rijke voeding zoveel mogelijk weg laat of beperk. Want mijn soepen en stoofpotten bestonden voornamelijk uit veel ui, prei, knoflook, broccoli en oa. bloemkool. Mogelijk dat ik het kan combineren en tijdelijk bepaalde voeding weg laat die mijn klachten veroorzaken en verergeren. Ik ben zeer benieuwd hoe dit proces verder zal lopen en ben erg gemotiveerd. Al is het behoorlijk strikt allemaal. Nu ik al 2 dagen minder fodmap rijke voeding eet merk ik al dat ik minder last heb van winderigheid, gas etc… Dus wie weet?! En mogelijk dat ik later de ‘safe starches’ kan terug brengen in mijn voedingspatroon. Ik vraag mij wel af of ik de rijst en pseudo-granen zou gebruiken..?

    • Als ik jou lees dan is het de vraag of je niet een histamine arm dieet zou kunnen doen. GAPS (Gut and Psychology Syndrome) is namelijk nogal histaminerijk en histamine-opwekkend en daardoor gaat je eczeem niet over. GAPS heeft ook zo zijn reacties op de darmen. Hoe meer histamine in de voeding, hoe gevoeliger de darmen reageren.

  10. Hoi, Ik zit met de vraag om hulp i.v.m. het fodmapdieet. Dit omdat ik het zeer interessant vind om het toch eens uit te proberen. Mijn reden is omdat er een zekerheid is dat ik allergische ben aan koemelk en ik intolerant aan vele dingen zoals appelsien. Dit begint zich allemaal te ontwikkelen in heel korte tijd en toch eens wil uitzoeken waar ik tegen kan en niet. Mijn vraag is vooral: werkt dit ook om te onderzoeken voor allergieën? Hoe moet ik dit dieet aanpakken? Dank je voor de antwoorden!

    • Beste Naomi, Het FODMaP-dieet sluit geen allergenen uit. Het gaat hier enkel en alleen om fermenteerbare monosachariden (enkelvoudige koolhydraten), disachariden (dubbele koolhydraten), oligosachariden (complexe koolhydraten) en polyolen (suikeralcoholen). Klassieke allergenen in voeding waarop je allergisch kunt reageren zijn juist bepaalde EIWITTEN. In geval van een koemelkallergie ben je bijvoorbeeld allergisch voor koemelkeiwitten… In geval van soja-allergie voor soja-eiwitten… In geval van vis-allergie voor vis-eiwitten… In geval van ei-allergie voor ei-eiwitten… Et cetera, et cetera. FODMaP sluit dus geen allergieën en intoleranties uit, maar is puur en alleen bedoeld om na te gaan of je darmen slecht reageren op bepaalde soorten fermenteerbare koolhydraten. Er bestaan ook eliminatiediëten voor allergieën en intoleranties, maar die staan volledig los van FODMaP. Aangezien je reeds WEET dat je voor bepaalde voedingsstoffen allergisch bent, moet je deze specifieke nutriënten logischerwijs niet meer eten. Mocht je je afvragen of je OOK nog allergisch bent voor andere voedingsstoffen, dan kun je een eliminatiedieet volgen. Dit houdt in dat je een bepaalde voedingsmiddel een tijdje niet meer eet om te zien of je allergieklachten minder of milder worden. Aangezien er bij jou reeds meerdere allergieën geconstateerd zijn, kun je wellicht beter aanvullende allergietesten laten doen bij de allergoloog of dermatoloog. Dan prikken ze allerlei voedingsmiddelen in je huid en kijken ze waarop je wel en niet allergisch reageert. Sterkte ermee! Groeten, Paul

  11. Er zitten wel wat foutjes in het lijstje hierboven van wel of niet toegestane producten bij fodmap. b.v. bier en wijn staat bij verboden én niet verboden. Ik kan gerust bier drinken. Kolen mogen niet, die staan in toegestaan. Alleen Chinese kool kan wel!

    • Bier staat in de lijst met FODMaP-rijke voedingsmiddelen omdat het rijk is aan FODMaP’s. Bier bevat namelijk een heleboel mannitol (een polyol oftewel suikeralcohol). Wijn is een lastige, aangezien er heel veel verschillende wijnsoorten bestaan, met ieder hun eigen unieke samenstelling qua FODMaP’s. Zo bevat een droge witte wijn relatief weinig suikers, maar zoete wijnen (en dessertwijnen des te meer) leveren nogal wat fructose. Hetzelfde geldt voor allerlei versterkte en onversterkte speciaalwijnen, waaronder rijstwijn, port, marsala, sauterne, madeira, botrityswijn, vermouth, muskaatwijn en tokaywijn. Maar ook allerhande likeuren en mixdrankjes. Voor diegenen met PDS geldt de voorzorg omtrent alcoholische dranken des te meer omdat een overmaat aan alcohol PDS-symptomen kan verergeren. Bier en wijn staan inderdaad OOK in de toegestane lijst omdat alcohol volgens het FODMaP-dieet niet volledig hoeft te worden gemeden. Vandaar ook de toevoeging “een glaasje”. Als je tijdens het FODMaP dieet een alcoholische drank wilt drinken, raadt de bedenker van FODMaP vrouwen aan om niet meer dan één standaardglas per dag te nemen. En mannen om niet meer dan twee standaardglazen per dag te drinken. En bovendien om ten minste 2 alcoholvrije dagen per week in te lassen. Gedestilleerde dranken zouden 0 FODMaP’s bevatten, maar hier zijn de meningen nog altijd over verdeeld. En voor wat betreft kool, google maar eens op ‘kale’ en ‘cabbage’… Er zijn namelijk talloze FODMaP-lijsten waarin 1 Amerikaanse ‘cup’ kool per dag gewoon is toegestaan. Savooiekool meestal niet, maar o.a. witte kool, groene kool, rode kool, boerenkool, spitskool en Chinese kool wel.

    • In reactie op Paul: cale moet kale zijn (is boerenkool) en savooiekool is hetzelfde als groene kool… Overigens zijn radijzen, broccoli, bloemkool, raapstelen ook koolsoorten (brassica’s).

  12. O ja, van zoete aardappel ben ik heel, heel erg ziek geworden! Dacht de eerste keer, zou het echt daarvan zijn, ja dus. Pompoen daarentegen en courgette en wortels en pastinaak gaan super en daar kun je met wat fantasie lekkere pureetjes, soepjes en zo van maken. Ook witlof kan lekker zijn als je het roerbakt met bijvoorbeeld gehakt of kip en door de glutenvrije pasta doet met lactosevrije kaas. Maar ingewikkeld boodschappen doen blijft wel het geval!

    • Zeker is er een officiële instantie die gedegen onderzoek doet naar voedingsmiddelen en FODMAP’s. Dat is de Monach Univerity in Australië: ze hebben ook een helehandige app waar je kunt vinden dat zoete aardappel hoog in FODMAP’s is (polyols). Kost wel geld. Daar kun je vast ook vinden of vragen wat bepaalt of iets hoog, laag of gemiddeld is aan FODMAPS. En nee, de ene weegt niet zwaarder dan de ander, zoals ik in een eerdere reactie al zei: het low FODMAP eliminatie dieet is ervoor om te zien voor welke FODMAP je gevoelig bent en welke niet. Voor de een is dat de O voor de ander de D of de M of de P. Na dieeliminatie kun je dus die groepen waar je niet op reageert weer eten, dat is voor idereen anders, want iedereen heeft een andere darmflora.

    • Ik krijg steeds meer het idee dat je me niet wilt begrijpen… Natuurlijk snap ik dat het hier om een eliminatiedieet gaat en dat de D niet zwaarder weegt dan de M of vice versa. Mijn punt is dat er alles bij elkaar vele honderden stoffen onder de O, de D, de M en de P vallen… En dat het vooralsnog een groot vraagteken is welke specifieke stoffen binnen iedere groep tot de belangrijkste zorgenkindjes behoren. Naar mijn mening is FODMaP een suggestief concept dat nog in de kinderschoenen staat; iets wat veel verder had moeten worden uitgewerkt alvorens er consumenten mee lastig te vallen.

  13. Al een paar keer op deze interessante website terechtgekomen, dus tijd voor een vraagje en reactie. Met het Fodmap dieet heb ik inmiddels een jaar ervaring! Kom niet verder dan de groene lijst en volgens de specialist is er verder niet veel meer te proberen… De klachten (PDS) zijn wel verminderd, geen enorme darmkrampen meer, niet langer 10 keer per dag diarree of verstopping, maar ook niet fijn natuurlijk als je nog steeds nooit eens elders kunt eten… Heb sinds een jaar Nexium i.p.v. Losec, dat verbeterde. En sinds twee maanden probiotica van Orthica. Ondertussen pepermuntoliekuur, venkelcapsules, kruidendrankje, acupunctuur en hypnotherapie geprobeerd, maar nog steeds niet goed en dus nog steeds Fodmap-arm eten. Toch wel gezond en met fantasie… Elke dag een lekkere maaltijd… Maar desalniettemin nog steeds vaak een erg opgeblazen buik, ik lijk wel hoogzwanger… En aankomen i.p.v. afvallen, terwijl ik echt weinig eet. Elke dag wel als ontbijt en lunch 2 x 2 volkorenroggecrackers. Vorige week ontlastingsonderzoek gedaan en de uitslag -gisteren- gaf aan dat er te veel zetmeel in de ontlasting zit. Zetmeel c.q. complexe suikers vermijden zei de huisarts. Dus nu mogen aardappels (stamppotjes), rijst en glutenvrije pasta eigenlijk ook niet meer. Dus vraag ik me af wat ik dan nog wel kan eten. Zijn er meer mensen die dit bekend voorkomt en zouden de groenten uit de oranje en rode Fodmap lijst dan wel weer kunnen? Van Fodmap-arm koken weet ik inmiddels alles, van zetmeel vrijwel nog niks. Help!

    • Beste Henriette, Dankjewel voor je leuke bericht! Wat bedoel je met “niet verder komen dan de groene lijst”? Zetmeel is een verzamelnaam voor de complexe polymeren van (glucose + koolhydraten) die in de natuur dienen als voedselreserve voor planten. Zetmeel kent 2 hoofdtypen, namelijk amylose en amylopectine. Beide vormen zijn opgebouwd uit glucosemoleculen. Amylosen bestaan uit een regelmatige, onvertakte keten van enkele honderden tot enkele duizenden glucosemoleculen. Amylopectines bestaan uit een onregelmatige, vertakkende keten van enkele duizenden tot een miljoen glucosemoleculen. Zetmeel is dus een complexe glucosepolymeer die minder gemakkelijk wordt afgebroken door de menselijke spijsvertering dan simpele suikers. Dankzij hydrolytische enzymen kunnen uit zetmeel diverse zetmeelsuikers gewonnen worden. Amylase is een (speeksel)enzym dat zorgt voor de hydrolyse van zetmeel. Amylase verknipt de zetmeelketen als het ware, waardoor deze gemakkelijker kan worden omgezet in suiker (die door het menselijk lichaam als brandstof kan worden gebruikt). Door de activiteit van hydrolytische enzymen kunnen uit zetmeel dus diverse zetmeelsuikers gewonnen worden. Vandaar ook dat je goed moet kauwen op zetmeelrijke voedingsmiddelen; dankzij kauwbewegingen komt er meer speeksel vrij, waardoor er ook meer speekselenzymen in aanraking komen met het zetmeel in je voedsel. Als er echter (te) veel zetmeel in je ontlasting zit, kan het zijn dat er bijvoorbeeld iets niet goed gaat binnen de productie of activiteit van amylase-enzymen, waardoor zetmeel grotendeels onverteerd in de darmen terechtkomt. Dit kan weer zorgen voor verschijnselen van intolerantie, malabsorptie en enteropathie. Dit blijft wat mij betreft het lastige van FODMaP: talloze voedingsmiddelen en voedingsstoffen die bij veel mensen darmklachten teweegbrengen, zijn zonder duidelijke reden toegestaan… en talloze voedingsmiddelen en voedingsstoffen die bij veruit de meeste mensen GEEN darmklachten teweegbrengen, zijn zonder duidelijke reden verboden… Als er iets misgaat binnen je zetmeelafbraak/zetmeelvertering kan het raadzaam zijn om minder zetmeel te eten. Overigens kun je van bepaalde zetmeelrijke producten meer last hebben dan van andere zetmeelrijke producten, afhankelijk van de totale nutritionele samenstelling van een voedingsmiddel. Ikzelf verdraag natief/natuurlijk zetmeel (zoals dat van nature voorkomt in natuurvoedingsmiddelen) bijvoorbeeld veel beter dan geraffineerd/gemodificeerd zetmeel (zoals dat wordt toegevoegd aan allerlei fabrieksproducten en kant-en-klaar-rommel). De zetmeelindustrie raffineert natief zetmeel namelijk uit o.a. aardappels, mais, tapioca en tarwe; je herkent het aan “gemodificeerd …zetmeel”. Zetmeel komt al met al vooral voor in granen, waaronder tarwe, rijst, gerst, haver, rogge, mais etc. (dus ook alles met bloem en meel, waaronder brood, crackers, gebak, banket, pasta, tortilla’s e.a.)… Maar ook in zetmeelrijke groenten (met name wortelknollen zoals aardappels, pastinaak, cichorei, cassave etc. en peulvruchten zoals doperwten, tuinerwten, edamame, linzen, bruine bonen, witte bonen, kidneybonen, tuinbonen, kivietsbonen, pinda’s, cashews, kastanjes etc.). En let op: hoe minder rijp/volgroeid een product, des te zetmeelrijker het product, want des te minder zetmeel onder invloed van enzymen is omgezet naar suiker. Dierlijke producten leveren -in de context van darmklachten- sowieso GEEN zetmeel. In dierlijk weefsel (met name spieren en lever) komt wel een vergelijkbare glucose-achtige molecuul voor met een ietwat afwijkende structuur, namelijk glycogeen. Omdat glycogeen dezelfde reservefunctie heeft voor dieren als zetmeel voor planten, wordt glycogeen ook wel ‘dierlijk zetmeel’ genoemd, maar dat is hieromtrent irrelevant. Veruit de meeste groentesoorten en fruitsoorten leveren relatief weinig of zelfs geen zetmeel, met uitzonderingen van bananen; vooral onrijpe bananen. Ook gedroogde vruchten leveren per gram iets meer zetmeel omdat er naar verhouding minder vocht in zit. Avocado, papaja, vijgen en dadels bevatten sowieso kleine beetjes zetmeel. Bijna al het rijpe fruit bevat niet of nauwelijks zetmeel, maar ook de meeste bladgroenten, asperges, bleekselderij, bloemkool, boerenkool, peulen, champignons, pompoen, de meeste koolsoorten, selderij, ui en paprika niet… Je zou misschien kunnen overwegen om wat meer eiwitten te gaan eten. Deze lijst met eiwitrijke voeding zou je kunnen helpen bij het samenstellen van een eiwitrijk dieet… Houd er alleen wel rekening mee dat sommige eiwitrijke voedingsmiddelen (met name peulvruchten) ook zetmeelrijk zijn. Hopelijk kun je hier wat mee! Of de producten uit de oranje en rode FODMaP-lijst ‘wel kunnen’ of ‘niet kunnen’ is puur afhankelijk van de eventuele voordelen die het jou persoonlijk opleverde om ze niet te eten. Groeten, Paul

    • Henriëtte, je zou eens naar het specific carbohydrate diet kunnen kijken, dat sluit zetmeelrijke voeding uit en kan ook helpen bij PDS. Het kan ook zijn dat je een overgroei hebt van bacteriën in de dunne darm (SIBO), dat geeft vergelijkbare klachten. Zetmeel voedt die bacteriën en FODMAPS ook.

    • Twee vraagjes: 1. Volgens wie is zoete aardappel niet toegestaan binnen het FODMaP-dieet? 2. Waarom zou zoete aardappel niet zijn toegestaan (dus vanwege welke veronderstelde FODMaP’s)? Fodmap.org en IBSDiet.org en Stanford Healthcare.org vinden in ieder geval dat zoete aardappel wel is toegestaan. (bron + bron) De oneindige ruimte voor eigen interpretatie en klakkeloze veronderstellingen is namelijk precies de reden waarom ik het FODMaP-dieet zo gebruiksonvriendelijk vind. Het is zo weinig concreet dat iedereen er een loopje mee neemt en er zijn eigen interpretatie aan geeft, waardoor het FODMaP dieet niet alleen zijn eigen, maar ook nog eens een heleboel verschillende levens gaat leiden. Dit maakt het FODMaP-dieet zo goed als nutteloos. Hoe wordt nou precies bepaald welke voedingsmiddelen wel en niet mogen en door wie? Onder welke grens (qua grammen / aantallen) zijn voedingsmiddelen FODMaP-arm en boven welke grens FODMaP-rijk? Hoe meet men de hoeveelheid FODMaP’s per gram product? Wegen bepaalde FODMaP’s zwaarder dan andere? Dus is de O even slecht als de D, M of P? En bestaat er een min of meer officiële instantie die verantwoordelijk is voor de invulling van het FODMaP-dieet of bepaalt elke zelfbenoemde FODMaP-voedingsadviseur dit naar eigen inzicht? Er heerst in elk geval een enorm gebrek aan uitleg, beredenering, onderbouwing, eenduidigheid en bronnen rondom het FODMaP-dieet. Niemand weet precies wat wel en niet mag. Een van de weinige degelijk onderbouwde artikels over FODMaP’s die ik kon vinden is Parrish_Dec_12.pdf van Medicine.virginia.edu uit 2012 en dit stuk, maar zelfs dat onderschrijft nog niet een tiende van alle aannames rondom het FODMaP-beperkte dieet. Het FODMaP-beperkt dieet lijkt al met al zodanig uit de lucht gegrepen dat je mijns inziens beter een concreet eliminatie-provocatiedieet kan volgen.

    • Er is wel degelijk een instituut dat onderzoek doet en waarop je je kunt baseren: Monash.edu. Ze hebben ook een hele goede app, niet gratis. Daar kun je o.a. Vinden dat zoete aardappel hoog is in FODMAP, nl. Polyols. Ze kunnen je vast ook vertellen wat bepaalt of iets hoog, laag of gemiddeld in FODMAP’s is. En nee, de ene weegt niet per se zwaarder dan de ander, wel os de ene persoon gevoelig voor bepaalde groepen en de ander weer voor andere groepen. Iedereen heeft immers een andere darmflora. Het eliminatie dieet dient ervoor uit te zoeken voor welke van de FODMAP’s je dus gevoelig bent.

    • Nee, onderaan de streep maakt het geen biet uit voor welke abstracte FODMaP je gevoelig bent. Wat je uiteindelijk wilt weten is welke voedingsmiddelen je dient te mijden. De kennis dat je slecht zou reageren op bepaalde oligosachariden, disachariden, monosachariden of polyolen (waarvan er honderden bestaan) geeft je nog altijd 0 concrete handvatten om van dag tot dag in de praktijk te brengen.

    • Ik weet niet precies wat je bedoelt met “wel mogen”, maar zwarte bessen (‘blackcurrant’) staan in de lijst met FODMaP-rijke voedingsmiddelen; hoewel de glucose/fructose-balans van zwarte bessen goed schijnt te zijn, is de zwarte bes namelijk rijk aan polyolen c.q. suikeralcoholen (de P in FODMaP). Zie ook de herintroductietabel van FODMaP. Ook de braam (‘blackberry’) staat vaak vermeld in de lijst met te vermijden voedingsmiddelen op FODMaP-websites, eveneens vanwege de polyolen, al is dat niet altijd het geval…

  14. Marie-Jehan Cremer Driessen. Reageer

    Ik schreef U reeds over de sperziebonen van Uw kookboek en de lijst van verboden voeding.

    • Ik weet niet zeker of je je tot mij richt… Mocht dat wel het geval zijn, dan denk ik dat je je vergist. Ik weet namelijk niet waar je het over hebt, helaas. Wat en naar wie schreef je over sperziebonen, kookboeken en verboden voedingsmiddelen? En hoe relateert zich dat tot het FODMAP-dieet?

  15. Mee eens… Ik heb PDS en het FODMAP dieet geprobeerd en je moet zo ontzettend veel voedingsmiddelen schrappen dat de kans heel erg groot is dat er iets bij zit waar je slecht op reageert. Je voelt je dus wel wat beter. Maar het opnieuw toevoegen van de voedingsmiddelen is zo’n immense en intensieve opgave dat het bijna niet te doen is. Je kunt veel beter logisch nadenken en op eigen houtje bepaalde voedingsmiddelen tijdelijk niet eten. Vooral granen, zuivel en vezelrijke groenten (waaronder ui en knoflook) vallen bij mij snel verkeerd. Daar ben ik in ieder geval inmiddels achter.

Plaats een reactie

Je reactie wordt voor publicatie gekeurd door de redactie en dient te voldoen aan de regels voor reacties.