Een tand of kies bestaat uit 3 delen, namelijk de wortel, de hals en de kroon. De tandkroon is het deel van de tand dat buiten het tandvlees uitsteekt. De tandhals bevindt zich achter het tandvlees en kan bloot komen te liggen bij terugtrekkend tandvlees. De tandwortel is het deel waarmee de tand in de kaak en tandkas vastzit.
Binnenin de tand bevindt zich het tandmerg. Een tand-ontsteking of kies-ontsteking betekent dat het tandmerg ontstoken is geraakt. Het tandmerg wordt ook wel de ‘pulpa’ genoemd, en een interne tand-ontsteking ‘pulpitis’. Een ontstoken tand of kies ontstaat niet zomaar. Er gaan meestal de volgende stappen aan vooraf:
- Er verblijven langdurig bacteriën in de mond.
- Deze bacteriën produceren zuren.
- Zuren tasten het glazuur van de tand aan.
- Er ontstaat een doffe plek in het glazuur.
- De plek wordt zwakker en verkleurt (laesie).
- Na een tijdje ontstaat een gaatje c.q. caviteit in het glazuur (= tandbederf)
- Bacteriën vreten zich een weg door het tandbeen (dentine).
- Bacteriën komen in het tandmerg (pulpa) terecht.
- Bacteriën in de pulpa kunnen helse kiespijn veroorzaken!
Als bacteriën eenmaal in de pulpa van je tand zitten, spreken we van een ontstoken tand of kies…
Symptomen van een ontstoken tand of kies
In de pulpa bevindt zich de tandzenuw. Een tand-infectie is dus in feite een zenuw-ontsteking van je tand of kies. Omdat de tandzenuw extreem gevoelig is, ontstaat doorgaans hevige tandpijn of kiespijn bij een ontstoken tand of kies. Deze pijn staat ook wel bekend als zenuwpijn. De belangrijkste symptomen van een ontstoken tand of kies zijn dan ook:
- Continue zeurderige & kloppende zenuwpijn
- Onnavolgbare pijnscheuten
- Extreme pijn bij het kauwen
- Extreme gevoeligheid voor warmte & kou
- Evt. terugtrekking, zwelling & roodheid van tandvlees
- Evt. dikke wang
Wees dus alert als zich plotseling symptomen van een ontstoken kies of tand voordoen.
Oorzaken van tandonstekingen
Een tandontsteking kan verschillende oorzaken hebben, die niet altijd door tanden poetsen te verhelpen zijn, hoewel dat wel een oorzaak is.
Als je je tanden en tandvlees niet voldoende schoonmaakt, blijven de bacteriën en resten voedsel in je mond achter. Deze gaan vervolgens het proces in zoals we eerder beschreven. Dit is dan ook de eerste stap om ontstoken tanden te voorkomen: Met de juiste tandenborstel, de juiste tandpaste en de juiste technieken vaak genoeg je tanden schoon poetsen.
Ook kan het zijn dat je gevallen bent en je tand breekt of scheurt. Door deze openingen is het makkelijk voor bacteriën om zich in de diepste plekjes te verschuilen die niet gemakkelijk schoon te maken zijn. Als dit het geval is, heb je vaak last van erge pijn en zwellingen en is het belangrijk dat je zo snel mogelijk naar de tandarts gaat om hier iets aan te doen.
Ook zijn er bepaalde tandvleesziektes, zoals gingivitis en parodontitis die je tanden kunnen laten ontsteken. Gingivitis ontstaat door een te veel aan tandplak en parodontitis is een aandoening waarbij het bot en de weefsels van de tanden worden aangetast, waardoor je tanden er uit kunnen vallen.
Risicofactoren voor ontstoken tanden
Sommige mensen hebben een genetische aanleg of andere medische aandoeningen die een risicofactor vormen voor ontstoken tanden. Een aantal van deze risicogroepen zijn:
- Diabetespatiënten
- Rokers
- Mensen die veel suikers en koolhydraten eten
Deze groepen hebben een hogere kans om problemen te krijgen met hun tanden. Daarentegen is het ook zo dat tanden genetisch sterk kunnen zijn en sommige mensen daardoor juist een verlaagd risico hebben. Dit is een loterij waar je helaas geen lootje voor kunt kopen, maar vanaf je geboorte mee moet leven.
Gevolgen & risico’s van een ontstoken kies…
Als een ontstoken kies of geïnfecteerde tand niet wordt behandeld, zal de tand afsterven (necrose). Rondom de dode tand zal zich steeds meer pus verzamelen waardoor een “tand-abces” ontstaat. Door de druk van het tandabces kan de tand-ontsteking uiteindelijk overslaan naar de rest van je gezicht. Bij een uitslaande bacteriële infectie ontstaan uiteindelijk infecties en pijn in je tandvlees, kaak, neus, oren en/of ogen. Vaak is er ook sprake van hevige koorts en misselijkheid.
Behandeling van een ontstoken tand of kies
Hoe eerder een ontstoken kies of tand wordt getrokken, des te groter de kans dat de infectie c.q. ontsteking kan worden beperkt. De behandeling van ontstoken tanden & kiezen kan op 2 manieren verlopen, namelijk:
1. Ontstoken tand of kies trekken
Met het trekken van de ontstoken tand of kies ben je voorgoed van desbetreffende tand af. Het trekken van ontstoken tanden of kiezen gaat als volgt in zijn werk:
- Er worden één of enkele injecties (spuiten) gegeven met een verdovende vloeistof (lidocaïne, prilocaïne, procaïne, articaïne of mepivacaïne) om de mond lokaal te verdoven.
- De tand of kies wordt met een tang los getrokken. Afhankelijk van de wortel en grootte van de kies moet er nogal wat gedraaid, gewiebeld en gewrikt worden.
- Soms moet een kies eerst worden gekliefd, gesplitst of gespleten, waarna de tand in meerdere delen wordt getrokken.
- Het gat dat achterblijft wordt grondig gereinigd met een ontsmettende zoutwateroplossing.
- In sommige gevallen moet het gat dat achterblijft worden gedicht met enkele oplosbare of niet-oplosbare hechtingen. Onoplosbare hechtingen moeten later worden verwijderd.
Let op: Het gat dat achterblijft na het trekken van de ontstoken kies of tand kan geïnfecteerd raken door bacteriën. In dat geval komt er pus uit het wondje en kan zelfs een abces ontstaan. Dit kan enorm veel pijn doen en gepaard gaan met koorts. Vanwege de etter kun je tevens een keelontsteking krijgen.
2. Wortelkanaalbehandeling van ontstoken tand of kies
Het tandmerg (pulpa) bestaat uit een pulpakamer en verscheidene wortelkanalen. De pulpakamer bevindt zich in de tandkroon en de wortelkanalen in de tandwortel. Bij een wortelkanaalbehandeling worden de zenuwen uit de wortelkanalen van de ontstoken tand of kies gehaald. Hierdoor verdwijnt de pijn. Een wortelkanaalbehandeling van een ontstoken kies of tand gaat als volgt in zijn werk:
- Er worden injecties gegeven met een verdovende vloeistof om de mond lokaal te verdoven.
- De kroon wordt aan de bovenkant open geboord.
- De pulpa wordt volledig verwijderd (inclusief zenuwen & bloedvaten)
- De ruimte die in de kies achterblijft wordt gedesinfecteerd met een antibacterieel middel (chloorhexidine e.a.)
- De wortelkanalen en pulpakamer worden tijdelijk gevuld met calciumhydroxide.
- Later wordt er een speciale wortelkanaalvulling geplaatst.
- Soms wordt aanvullende behandeling met antibiotica voorgeschreven.
Let op: Een wortelkanaalbehandeling wordt meestal uitgevoerd als zich reeds een tandabces heeft ontwikkeld. In dat geval kan er niet altijd goed genoeg worden verdoofd om de ontstoken kies te trekken. Door het boren kan de pus weg en verdwijnt de drukpijn. In sommige gevallen kan een ontstoken tand met abces prima worden verdoofd en gewoon worden getrokken.
Alternatieve behandelingen
Een tandarts kan soms ook simpelweg antibiotica voorschrijven om de ontsteking te behandelen. Dit gebeurt vaak als de infectie zich heeft verspreid naar andere weefsels, of er een abces is gaan groeien. Het is belangrijk te begrijpen dat het nemen van antibiotica bijwerkingen kan hebben en om deze goed met de tandarts door te nemen. Ook is het belangrijk om antibiotica alleen te gebruiken als medicijn wanneer de tandarts het aangeeft en het advies goed op te volgen.
Hoewel een medische ingreep bijna altijd noodzakelijk is bij een ontstoken tand of kies, zijn er natuurlijke goedjes die de symptomen van een ontsteking kunnen verminderen. Het spoelen van de mond met zout water of het aanbrenge nvan kruidnagelolie kunnen een ontsteking wat verlichten en het gebruiken van koude zakken kunnen zwellingen verminderen zoals ze dat overal op het lichaam doen. Belangrijk is om te begrijpen dat het verlichten van de symptomen niet een alternatief is op de behandeling van een ontstoken tand of kies en dit alleen als ondersteuning gebruikt zou moeten worden.
Angst voor de tandarts
Vaak gaan mensen niet op tijd naar de tandarts om een kies te laten trekken, omdat ze bang zijn voor de tandarts of de medische ingreep. Er bestaat professionele hulp om deze angst te overwinnen, waarbij ontspanningsoefeningen worden gegeven, of lichte kalmeringsmiddelen die voorgeschreven kunnen worden. Het vooraf bellen van de tandarts en deze angst te bespreken kan ook een goede manier zijn om de stap kleiner te maken. Een tandarts kan allerlei manieren met je bespreken die hij of zij kan aanwenden om de angst zo klein mogelijk te maken om op tijd de medische hulp te krijgen die nodig is bij een ontstoken tand.
Tot slot
Ontstoken kiezen en tanden dienen dus zo spoedig mogelijk te worden behandeld om ernstige infecties en abcessen te voorkomen. Je tandarts kan je adviseren over welke behandeling wenselijk is. Hoewel wortelkanaalbehandelingen en ontstoken kiezen trekken geassocieerd worden met pijn, zijn de verdovingen tegenwoordig erg goed. De behandeling van een ontstoken tand of kies zal dus juist de hevige, kloppende & zeurende zenuwpijn verhelpen!
Als je het niet zover wilt laten komen, kun je er maar beter voor zorgen dat je je gebit in optimale conditie houdt en je tanden goed verzorgen. Voorkom tandbederf & tanderosie, dan voorkom je doorgaans ook ontstekingen en infecties.
Heb jij ervaring met een ontstoken tand of kies (pulpitis)? Laat je vraag, of opmerking hieronder achter in een reactie!
