Transvetzuren zijn vetzuren die zelden in de natuur voorkomen en slechts in bepaalde vlees- en zuivelproducten. Transvetten in voedingsware zijn meestal ontstaan door het chemisch hydrogeneren oftewel harden van onverzadigde vetten. Het hydrogenatie-proces zorgt ervoor dat de consistentie van onverzadigde vetten wordt gewijzigd waardoor ze stabieler worden en beter bestand zijn tegen hitte en oxidatie.
Cholesterolverhogend
Voedingswaren waarin deze vetten worden verwerkt blijven langer houdbaar en de smaak, vorm en textuur van deze voeding wordt er doorgaans beter door. Het nuttigen van transvetten verhoogt echter het slechte cholesterol (LDL) en verlaagt het goede cholesterol (HDL). Dit kan aderen doen verstoppen en daarmee de kans op een hartaanval en beroerte vergroten.
Meer mogelijkheden
Transvetten worden niet voor niks gemaakt. Roomboter is veelzijdig te gebruiken, maar relatief duur, en zonnebloemolie is goedkoop maar in vloeibare vorm niet overal voor te gebruiken. Door de vetzuursamenstelling van vetten te veranderen, verruim je de mogelijkheden, maar dit is vaak slecht voor de gezondheid.
Waar worden ze voor gebruikt
Transvetten oftewel hydrogeneerde vetten, komen onder andere voor in bakvet, blokken margarine, koekjes, crackers, snacks, snoep, koffiemelkpoeder, pizza’s, gefrituurd voedsel, donuts en gebak.
Verhitting van vetzuren
De meeste onverzadigde vetten zijn niet goed om te verhitten, maar hoewel transvetten vaak speciaal voor verhitting bedoeld zijn, zijn deze extra toxisch wanneer ze overmatig worden verhit. Kijk op de verpakking van voedingswaren om te zien of ze transvetten bevatten. Het wordt aangeraden om het nuttigen van transvetten zoveel mogelijk te voorkomen.
Transvetten in junkfood verlagen vruchtbaarheid vrouw met 73%
Transvetten in junkfood kunnen zorgen voor een afname van 73% in de vruchtbaarheid van vrouwen. Het gaat hierbij om ongezonde, schadelijke, synthetische en geharde vetten die te vinden zijn in gefrituurd voedsel en ander fabrieksmatig bewerkt gemaksvoedsel zoals koekjes, gebak en chips. Dit blijkt uit een onderzoek van een vruchtbaarheidskliniek in Glasgow – Schotland…
Verband transvetten & vruchtbaarheid
Het is de eerste keer dat het eten van te veel transvet wordt gekoppeld aan een verlaging van de vruchtbaarheid van vrouwen. Het onderzoek is gehouden onder 18.500 vrouwen in een periode van tien jaar. De kans om zwanger te raken daalt met 73 procent als je 4 gram transvet te veel binnen krijgt per dag.
Herkomst van transvet
Transvetten ontstaan voornamelijk wanneer plantaardige oliën worden gehard; bijvoorbeeld bij de bereiding van margarine. In de keuken ontstaat transvet als je olie met meervoudig onverzadigde vetzuren gebruikt om te frituren. Ook komen transvetten voor in de natuur, maar of ook natuurlijke transvetten (zoals CLA) schadelijk (zouden kunnen) zijn (of misschien zelfs gezondheidsbevorderend), is nog volkomen onduidelijk.
In de VS is het (potentiële) gevaar van transvetten al volop in het nieuws geweest. Het is in de Verenigde Staten sinds 1 januari 2006 dan ook verplicht om de hoeveelheid “trans fat” te vermelden op verpakkingen van levensmiddelen. (bron)
In New York mag vanaf 1 juli 2008 zelfs geen transvet meer voorkomen in het voedsel van snackbars, pizzeria’s en andere horecagelegenheden.
Transvet in Nederland & België
Ik heb op de verpakkingen van levensmiddelen in de Nederlandse supermarkten nog nooit een vermelding gezien van transvet. De discussie moet hier waarschijnlijk nog losbarsten. Tot die tijd is het verstandig om niet te veel transvetrijke producten te eten, zoals koekjes, gebak en gefrituurde dingen… Maar dat wisten we sowieso al wel. ;)
Update 2013
Inmiddels zijn we ruim 6 jaar verder en is ook de Benelux zich terdege bewust van de schadelijkheid van transvetten. De gevaren, risico’s, schadelijke gevolgen en negatieve uitwerking van transvetten op het menselijk lichaam gelden overigens niet alleen voor wat betreft de vrouwelijke vruchtbaarheid. Transvetten zijn ook berucht gewerden vanwege:
- Verhoogde kans op aderverkalking
- Verhoogd “slecht” LDL-cholesterol & verlaagd “goed” HDL-cholesterol
- Verhoogde kans op diabetes
- Verhoogd risico op verscheidene vormen van kanker
- Verhoogde kans op ontwikkeling van allergieën bij (met name jonge) kinderen
- Vermeende negatieve effecten op de ontwikkeling van de foetus tijdens zwangerschap
- Vermeende negatieve effecten op de neurologische ontwikkeling van kinderen (ADHD, epilepsie, slaapparalyse, narcolepsie etc.)
- Verhoogde kans op fysiologische “stenen”, zoals galstenen, leverstenen, nierstenen e.a.
- Bemoeilijkt het afslankproces & werkt zwaarlijvigheid in de hand (meer over voedingsvet & afvallen)
Ook weten we inmiddels dat voedingsmiddelenproducenten allerlei maffe redenen (veelal commercieel van aard) hebben om transvetten in eten te stoppen…
Andere namen voor transvet
Velen weten inmiddels ook dat er in Nederland nogal sluw wordt omgesprongen met transvetten. De vermelding van transvet wordt de ene keer op de verpakking vermeld; de andere niet. Bovendien worden er allerlei schuilnamen gebruikt om transvet te “verstoppen” c.q. “camoufleren” binnen de verplichte ingrediëntenlijst. De producent noemen transvet niet bij de naam van het beestje, maar gewoon:
- (Deels) gehard vet
- Gehydrolyseerd (plantaardig) vet
- (Gedeeltelijk) geharde olie
- Gehydrogeneerd (plantaardig) vet
- Geharde “…-olie“
- (Deels) geharde plantaardige olie
- Etc. etc. etc.
Met ‘plantaardige olie’ is in principe niets mis, maar zodra er plantaardig + vet (dus niet vloeibaar, maar hard) tezamen worden gebruikt of er wordt expliciet de term ‘gehard’, ‘gehydroliseerd’ of ‘gehydrogeneerd’ gebruikt, dan is er zeker sprake van transvet.
Update 2016
Inmiddels zijn er weer allerlei nieuwe trends op het gebied van ‘harding’. In ingrediëntenlijsten van voedingsmiddelen zie je steeds vaker ‘plantaardig vet’ staan, terwijl er geen olie-achtige substantie bovenop het betreffende product drijft. Plantaardig vet dus, maar wat is deze niet-vloeibare en verrassend-goed-emulgerende plantaardige olie precies??? Geharde olijfolie… Geharde zonnebloemolie… Geharde palmolie… Plantaardige oliën worden op een nieuwe manier gehard, zodat ze officieel geen transvet genoemd hoeven te worden. Maar plantaardig vet is en blijft een vorm van gehard vet.
‘Klassieke’ transvetten werden gehydrolyseerd / gehydrogeneerd / geïsomeriseerd… Moderne transvrije modificatietechnieken om olie tot een smeuïg smeerseltje te raffineren en katalyseren, zijn onder andere interesterificatie / interesterificering en fractie / fractionering. Het gaat om processen waaruit geinteresterificeerd en gefractioneerd vet voortkomt, zonder dat er transverbindingen ontstaan. Oké, je krijgt thermisch stabiel, plastisch vet met lage transvetzuurgehalten, maar is dit per definitie beter dan transvet?! Niemand die het weet…
Jaren geleden dacht men evengoed dat gehydrogeneerd transvet gezondheidsbevorderend was… Het heeft letterlijk JAREN (zo niet decennia) geduurd voordat men erachter kwam hoe schadelijk transvetten precies zijn! Dus over 10 jaar zitten we naar alle waarschijnlijkheid weer in hetzelfde schuitje… Dit moderne versleutelde monstervet (wat nu nog ‘plantaardig vet’ heet) krijgt uiteindelijk een hippe marketingnaam (‘interestervet’, ‘fracvet’, ‘katvet’ of iets dergelijks), waarna het ongezond blijkt te zijn en men weer op zoek zal moeten gaan naar een nieuwe methode om plantaardige oliën te harden, zodat men de besmeurde naam in het vervolg kan vermijden.
Overigens zijn er nu al volop aanwijzingen dat ook de nieuwe ‘transvrije’ c.q. ‘transvetvrije’ geharde plantaardige vetten hartstikke ongezond zijn. Als puntje bij paaltje komt, zijn alle geharde vetten slecht voor je, of ze nu worden gehydrogeneerd, geïsomeriseerd, geïnteresterificeerd, gefractioneerd of gekatalyseerd…
Tot slot
Zoals we in 2007 al voorspelden is de discussie rondom transvetten ook in Nederland losgebarsten en -nu, in 2013- eigenlijk nog altijd gaande. Er is namelijk nog steeds geen, onomzeilbare, eenduidige wet- & regelgeving in de Benelux wat betreft transvet, dus het is voor producenten te makkelijk om transvetten te “verstoppen” in hun product onder de één of andere schuilnaam. Helaas wordt de put maar al te vaak gedempt nadat de spreekwoordelijke put tjokvol schapen zit. :P
Hoe denk jij over transvetten? Zou jij willen dat transvet expliciet op de verpakking en/of in de ingrediëntenlijst van Nederlandse voedingsmiddelen moet worden vermeld en dat cafetaria’s en restaurants in NL ze niet meer in eten mogen verwerken? Laat hieronder een reactie achter
Dit MOET je weten over transvetten & cholesterol!
Cholesterol is een was-achtige stof die door het menselijk lichaam wordt gebruikt voor de bouw van o.a. celwanden, hormonen, vitamines en gal. Daarnaast wordt cholesterol gebruikt voor de aanmaak en instandhouding van het centrale zenuwstelsel. Cholesterol is dan ook van levensbelang. Een overschot aan cholesterol in je bloedbaan kan daarentegen gevaarlijk zijn.
Helaas wordt er nog altijd gepretendeerd dat cholesterol superslecht voor je is en dat verzadigde vetten te allen tijde slechter zijn dan onverzadigde vetten. Fout en fout! Hierbij twee dingen die iedereen zou moeten weten over transvetten + cholesterol…
1. Transvetten zijn funest
Transvetten zijn onnatuurlijke, misvormde en verbogen vetzuren die ontzettend veel nadelige effecten hebben op de lichamelijke gesteldheid en algehele humane gezondheid. Transvetten behoren tot de schadelijkste stoffen die er in je eten kunnen zitten, en je moet je ze dan ook zo veel mogelijk links laten zitten, vooral ook als je wilt afvallen. Hierbij de 2 belangrijkste veroorzakers van transvetvorming:
A. Harding (margarine e.a.)
Transvetten ontstaan voornamelijk door de kunstmatige partiële harding van oliën. De belangrijkste toepassing van harding oftewel ‘hydrogenering’ is de productie van margarine. Veel mensen eten margarine omdat ze hebben geleerd dat (room)boter ongezond is, maar niets is minder waar.
B. Verhitting (bakken e.a.)
Transvetten ontstaan ook bij (overmatige) verhitting van onverzadigde vetzuren. Als je boter of olie te lang of op een te hoge temperatuur verhit, ontstaan verbogen vetten, vrije radicalen en andere schadelijke stoffen.
Conclusie transvet
Transvetten zijn slechte vetten. Ze zitten in nagenoeg alle vette fabrieksproducten waarvan je eigenlijk al weet –of in ieder geval het vermoeden hebt– dat ze ongezond zijn. Denk maar eens aan zoutjes, koekjes, croissants, gebak, snoeprepen, kant-en-klare pizza’s, frituursnacks, gehard frituurvet en ga zo maar door.
Ook margarine, halvarine en langdurig gebruikte frituurolie bevatten veel transvetzuren. Transvetten worden lang niet altijd als zodanig op de verpakking van producten vermeld. Als er echter ‘gehard vet’ of ‘gehydrogeneerd vet’ of ‘deels plantaardig vet’ te lezen valt in de ingrediëntenlijst, dan weet je in ieder geval voldoende.
Dus: eet kant-en-klare fabrieksproducten met transvetten zo min mogelijk als je succesvol wilt afvallen en ga bij voorkeur voor (bij voorkeur biologische) natuurvoedingsmiddelen & wholefoods!
2. Cholesterol kán gezond zijn
Cholesterol kan slecht, eng, gevaarlijk of zelfs levensbedreigend in de oren klinken. Toch hoeft cholesterol allerminst bloedklonters en dichtgeslibde aders te veroorzaken. Sterker nog: cholesterol is onmisbaar voor het menselijk lichaam, ook als je wilt afvallen. Cholesterol in voedsel is namelijk niet gelijk aan cholesterol in je bloed. De clou is dat je je slechte LDL-cholesterol omlaag moet brengen en je goede HDL-cholesterol omhoog…
Tot slot
Onverzadigde vetzuren verlagen je negatieve LDL en verhogen je positieve HDL. Transvetzuren doen precies het omgekeerde. Dus: vermijd transvetzuren, beperk verzadigde vetzuren en eet voornamelijk onverzadigde vetzuren. Als je verstandig omgaat met voeding en lichaamsbeweging, dan blijft de verhouding tussen slecht LDL-cholesterol en goed HDL-cholesterol optimaal.
– Lees hier meer over vetten & afvallen.
– Lees hier meer over omega 3- en omega 6-vetzuren.
Heb jij vragen of opmerkingen betreffende eiwitten, transvetten en/of cholesterol? Laat hieronder je reactie achter!