Schildklierkanker houdt in dat er kwaadaardige cellen in de schildklier zitten. Het kan gaan om losse kankercellen, maar ook om een maligne tumor. Schildklierkanker dient zo spoedig mogelijk te worden herkend en behandeld. Hieronder bespreken we de symptomen en behandeling van schildklierkanker…
Symptomen van schildklierkanker
Schildklierkanker wordt gekenmerkt door een aantal verschijnselen en symptomen. De belangrijkste symptomen die op schildklierkanker kunnen wijzen zijn als volgt:
1. Knobbel in de hals is mogelijk symptoom van schildklierkanker
Een schildkliertumor kan aan het huidoppervlak zichtbaar zijn. Daarom is schildklierkanker vaak zichtbaar als een knobbel aan de basis van de hals. De bult ofwel nodus zit dan aan de voorkant, net onder de adamsappel.
In sommige gevallen kan een schildkliertumor meebewegen met het slikken, maar meestal is deze verankerd aan huid of spieren en dus bewegingloos. Een knobbel is doorgaans het meest zichtbare symptoom van schildklierkanker.
2. Keelpijn kan een symptoom van schildklierkanker zijn
Vergevorderde schildklierkanker veroorzaakt doorgaans pijn in de keel, hals en nek. De pijn kan zelfs uitstralen richting de oren. Vaak is er ook moeite met slikken en ontstaat er pijn bij draaibewegingen van de nek. Op zichzelf staande keelpijn is overigens zelden een symptoom van schildklierkanker.
3. Schor & hees = potentieel symptoom van schildklierkanker
wijzigingen in de stem kunnen symptomen van schildklierkanker zijn. Vooral in een vergevorderd stadium van schildklierkanker ontstaat soms schorheid of heesheid. Dat komt door irritatie of verdrukking van de stembanden door de schildkliertumor.
4. Opgezette lymfeklieren als schildklierkanker-symptomen
Gezwollen of opgezette lymfeklieren kunnen een teken zijn van keelontsteking of verkoudheid. Het kan echter ook een symptoom van schildklierkanker zijn. Andersoortige zwellingen in de hals kunnen duiden op uitzaaiingen van schildklierkanker. In 99% van de gevallen zijn opgezette lymfeklieren echter onschuldig en geen symptoom van schildklierkanker.
5. Opgezette schildklier = soms symptoom van schildklierkanker
Bij schildklierkanker is de schildklier doorgaans extreem hard, stug en gezwollen. Dit wordt ook wel struma of krop genoemd. De schildklier kan diffuus (volledig) gezwollen zijn of lokale (plaatselijke) zwellingen vertonen. Vooral een lokale, harde zwelling duidt op een symptoom van schildklierkanker.
Let op: De symptomen van schildklierkanker zijn in het begin weinig specifiek en komen bovendien overeen met allerlei andere schildklieraandoeningen.
Hoe ontstaat schildklierkanker?
Schildklierkanker begint met celdeling. Celdeling is nodig om oude of beschadigde schildkliercellen te vervangen. Als er echter “verstoorde” celdeling plaatsvindt, dan ontstaan er cellen met een afwijkende structuur. Dit zijn kwaadaardige cellen die ook wel kankercellen worden genoemd.
Schildklierkanker kan in de schildklier zélf ontstaan, maar zich ook elders ontwikkelen en vervolgens via de bloedcirculatie of via het lymfestelsel in de schildklier terechtkomen (uitzaaiing). Als kwaadaardige cellen zich in het schildklierweefsel nestelen en zich vermenigvuldigen, ontstaat een klompje kwaadaardige cellen (schildkliertumor).
Soorten schildklierkanker
Er zijn heel veel verschillende soorten tumoren. Een tumor in de schildklier betreft in veruit de meeste gevallen een ‘carcinoom’. Een schildkliercarcinoom is een kwaadaardige woekering van de epitheelcellen die de opslagdepot (follikels) van de schildklier bedekken. We onderscheiden 4 vormen van schildkliercarcinoom, namelijk:
1. Papillair schildklier-carcinoom
De term papillair komt van het woord ‘papil’, wat knobbeltje betekent. Een papillair carcinoom is klein, groeit traag en kan doorgaans goed worden behandeld. Dit is de meest voorkomende vorm van schildklierkanker die zich vaak op meerdere plekken tegelijkertijd voordoet. Een papillair carcinoom kan uitzaaien naar lymfeklieren en longen. De kans op genezing is – met name bij jonge mensen – uitstekend.
2. Folliculair schildklier-carcinoom
De term ‘folliculair’ komt van het woord ‘follikel’, wat schildklierblaasje betekent. Een folliculair carcinoom is dan ook kanker van de schildklierfollikels. Deze vorm van schildklierkanker is beduidend agressiever dan de papillaire vorm. De kans op uitzaaiingen is groter, maar als de tumor tijdig wordt ontdekt is genezing vrij plausibel. Een folliculair carcinoom kan zich verspreiden naar longen, botten en lever.
3. Medullair schildklier-carcinoom
De term medullair komt van het woord ‘medulla’, wat merg of binnenste betekent. Een medullair schildkliercarcinoom (MSC) is een vrij zeldzame vorm van schildklierkanker die niet in de follikels ontstaat, maar in de in de para-folliculaire cellen oftewel “C-cellen” van de schildklier. Deze vorm van schildklierkanker is erg agressief, geeft snel uitzaaiingen en is vrij moeilijk te behandelen. Uitzaaiingen vinden plaats via de bloedvaten en lymfekanalen, waardoor deze vorm van schildklierkanker zich gemakkelijk kan verspreiden.
4. Anaplastisch schildklier-carcinoom
De term anaplastisch komt van het woord ‘anaplasie’, een begrip dat met celdeling te maken heeft. Men noemt deze vorm anaplastisch omdat niet meer te achterhalen is van welke schildkliercellen de kanker afkomstig is. De anaplastische schildkliertumor voelt hard aan en groeit snel, ook in de omliggende weefsels. Dit is een zeer agressieve vorm van schildklierkanker die gelukkig erg zeldzaam is. Behandeling is helaas zelden zinvol, laat staan succesvol. (bron)
Een kwaadaardig lymfoom is een tumor die afkomstig is van witte bloedlichaampjes. Heel soms komt een lymfoom voor in de schildklier. Het groeit snel en lijkt op het anaplastische carcinoom. Het reageert soms goed op bestraling en/of chemotherapie.
Uitzaaiing van schildklierkanker
Het grootste gevaar van schildklierkanker is het ontstaan van uitzaaiingen oftewel metastasen. Uitzaaiingen kunnen via directe groei, via de bloedcirculatie of via het lymfestelsel in andere organen en weefsels terechtkomen… Vooral in de lymfeklieren, longen, lever, nieren, borst en botten.
Het ontstaan van uitzaaiingen maakt de prognose – afhankelijk van de aangedane structuren – veel slechter. Ook als een tumor vanuit de schildklier door ander weefsel (bloedvaten, lymfevaten, organen e.a.) heen groeit, wordt verregaande schade aangericht die lang niet altijd volledig kan worden hersteld.
Eventuele uitzaaiingen worden opgespoord middels een jodiumscan (“de slok”), botscan, PET-scan, röntgenonderzoek en CT-scan van de longen.
Behandeling van schildklierkanker
Papillaire en folliculaire en schildklierkanker kan doorgaans effectief worden behandeld. Medullaire schildkliertumoren zijn een stuk risicovoller en een anaplastische schildklier-carcinoom geneest zelden. De behandeling van schildklierkanker ziet er als volgt uit:
1. Operatie
Tenzij de tumor kleiner is dan 1 centimeter wordt bij alle vormen van schildklierkanker de volledige schildklier verwijderd middels een operatieve ingreep. Dit gebeurt onder volledige narcose, via een snee aan de basis van de hals. Ook eventuele uitzaaiingen van schildklierkanker (lymfeklieren e.a.) worden veelal operatief verwijderd.
Lees alles over het verwijderen van de schildklier…
2. Radioactief jodium (RAJ)
Na het verwijderen van de schildklier wordt de patiënt nabehandeld met een hoge dosis radioactief jodium (RAJ). Dit is nodig om eventueel overgebleven schildklierweefsel uit te schakelen. Uitzaaiingen in de hoofd-halsregio worden soms ook aangepakt met radioactief jodium.
Lees hier alles over de behandeling met radioactief jodium…
3. Kunstmatige schildklierhormonen
Omdat de schildklier verwijderd is, moet de patiënt de rest van zijn leven kunstmatige schildklierhormonen slikken. Dit is nodig om de schildklierwerking op te vangen en de TSH-productie terug te schroeven.
Lees hier alles over leven zonder schildklier…
4. Chemo & bestraling
Chemotherapie en radiotherapie (bestraling) worden enkel toegepast bij medullaire en anaplastische schildkliertumoren. Deze vormen van schildklierkanker zijn namelijk ongevoelig voor radioactief jodium. Ook uitzaaiingen van schildklierkanker die geen radioactief jodium kunnen opnemen worden veelal behandeld met chemotherapie of radiotherapie (bestraling).
Mensen die ooit schildklierkanker hebben gehad, worden levenslang gecontroleerd, maar uiteindelijk niet vaker dan eens per jaar.
Tot slot
De meeste knobbels in de schildklier zijn goedaardig. Schildklierkanker komt dan ook betrekkelijk weinig voor en de sterfte eraan is relatief laag. Folliculaire en medullaire schildklierkanker komen veruit het vaakst voor. Zelfs bij uitzaaiingen zijn deze vormen van schildklierkanker goed te behandelen met een operatie en radioactief jodium (RAJ).
Heb jij ervaring met schildklierkanker; zelf of binnen je directe omgeving? Deel jouw verhaal hieronder met lotgenoten…
