Met enige regelmaat komen er reacties binnen van mensen die nooit honger hebben. Er worden termen gebruikt als ‘niks kunnen wegkrijgen’ en ‘geen hap door de keel krijgen’. En ook deze: “kauwen en slikken klinkt zo simpel, maar het lukt me gewoon niet”… “Ik moet mezelf dwingen om te eten”… En “Zonder dat iemand me erop wijst, vergeet ik gewoon te eten”. We hebben het hier dus niet zomaar over een (ietwat) verminderde eetlust, maar over een totale afwezigheid van een hongergevoel, ook al heeft men al geruime tijd niets gegeten. ZONDER dat men zichzelf bewust uithongert… En ZONDER duidelijke lichamelijke oorzaken of aanleidingen zoals algemeen ‘ziekzijn’ (malaise) gebitsproblemen, slikstoornissen, maagpijn, overgeven, buikpijn, diarree, keelpijn of maagzuuroprispingen.
Hieronder bespreken we de belangrijkste oorzaken van het volledig ontbreken van een gezonde hongerbeleving…
Wat is honger?
Met échte honger wordt een biologisch signaal bedoeld, hetgeen aangeeft dat er lichamelijke behoefte aan voedsel is. Dit primaire hongersignaal c.q. hongersein is het gevolg van een glycogeendaling in de lever tot onder een bepaald niveau. In principe kunnen mensen TOT maar liefst 50 dagen zonder te eten, zónder dat er een acute noodzaak ontstaat waarbij ernstige lichamelijke schade ontstaat door de afwezigheid van voedsel.
Natuurlijk kan men ook ‘trek’ of ‘appetijt’ hebben waarbij de primaire levensbehoefte aan voedsel NIET in het gedrang is. In dit artikel wordt met de term honger in feite trek bedoeld, hetgeen de lichamelijke, mentale of emotionele behoefte aan eten is, en niet per se de absolute noodzaak tot eten…
Hierbij de vaakst voorkomende oorzaken die kunnen leiden tot het ontbreken van honger, trek en eetlust…
1. Chronische stress = oorzaak géén honger
Stress behoort tot de allerbelangrijkste factoren die je eetlust kunnen lamleggen. Als je talloze voedingsdeskundigen moet geloven, ga je je in stressvolle situaties volproppen met eten. Echter zijn eetbuien veelal het gevolg van specifieke vormen van stress, met name acute stress. Acute stressreacties duren maximaal 4 weken, worden veroorzaakt door emotionele en mentale druk (t.a.v. aansprakelijkheden, verantwoordelijkheden en moeilijke beslissingen in de nabije toekomst). In kleine hoeveelheden kan acute stress spannend en opwindend zijn, maar een overschot is uitputtend en afmattend.
Stresservaringen, lopen uiteen van ‘niet lekker in je vel zitten’ tot een ‘burn-out’ tot schadelijke, traumatiserende ‘toxische stress’. Deze laatste vorm wordt ook wel chronische stress genoemd. Het gaat hier om slepende, slijtende, knagende stress die zich dag in dag uit, jaar na jaar voortsleept en doodongelukkig maakt. Chronische stress gaat ten koste van je lichaam, geest en leven. Zéér ingrijpende situaties (met een eeuwigdurend karakter) zijn meestal de oorzaak; hierbij valt te denken aan: langdurige armoede, disfunctionerende families, kwaadaardig-narcistische relaties, ongewenste uithuisplaatsing, gevangenschap, misbruik en slavernij. (bron)
Het voelt alsof er onverbiddelijke eisen worden gesteld waaraan je nooit tegemoet zult komen. Zodoende zie je –tot op zekere hoogte– géén uitweg meer uit een miserabele situatie. Bij gebrek aan hoop zoek je niet eens meer naar een oplossing. Je kunt zelfs gewend raken aan chronische stress. Acute stress is nieuw en meeslepend; chronische stress is oud, vertrouwd en soms zelfs een tikkeltje comfortabel, waardoor het door sommigen kan worden genegeerd.
Overigens kunnen ook geïnternaliseerde angstaanjagende en traumatische ervaringen uit het verre verleden tot chronische stress leiden, indien ze eeuwig present en pijnlijk blijven. Zulke stress heeft vaak blijvende lichamelijk gevolgen door permanente veranderingen qua hormoonhuishouding (adrenaline, cortisol e.a.), neurotransmitters (dopamine, serotonine e.a.) en hersenstructuur / hersenschakelingen. Maar om terug te komen op het onderwerp van dit artikel: chronische stress kan ervoor zorgen dat je eetlust verdwijnt; dat je gewoon géén honger meer ervaart, geen behoefte meer hebt aan eten, de noodzaak van eten niet eens meer inziet.
Stress kan de hongerregistratie en hongerbeleving dus volkomen ontregelen en een totale afwezigheid van hongerzin teweegbrengen. Heb je echter maandenlang of jarenlang nooit honger, dan is er wellicht méér aan de hand.
2. Verdriet: somberte, rouwverwerking, liefdesverdriet…
Bij intens verdriet ontstaat veelal een krop in de keel: het ‘globusgevoel’, waardoor je moeite krijgt met slikken (dysfagie). Ook krijg je letterlijk geen hap door je keel als je intens verdrietig bent; dit kan het gevolg zijn van slokdarmspasmen of slokdarmkrampen (achalasie): een situatie waarin de slokdarmspieren verkrampen met dientengevolge een kurkentrekkerslokdarm of notenkrakerslokdarm. Maar hoe komt dit?
In primaire zin kun je qua oorzakelijkheid teruggrijpen naar het punt hierboven: stress! Verdriet veroorzaakt namelijk een diepgaande emotionele stressreactie, met dientengevolge een verhoogde hartslag en een tijdelijke massaproductie van de hormonen adrenaline (hyperadrenalinemie) en cortisol (hypercortisolemie), terwijl je oxytocine keldert (hypo-oxytocinemie). De samentrekkingen van je maag (maagperistaltiek) en darmen (darmperistaltiek) nemen af, waardoor het aanwezige voedsel dus ook nog eens minder snel verteert.
Naast de fysieke reactie op verdriet, is er ook een emotionele reactie. Die delen van je hersenen die je emoties regelen, sturen eveneens de voedingstoestand (smaakverwerking, verzadiging, hongersignalen, voldaansignalen e.a.) aan. Het ‘verdrietgebied’ en het ‘eetgebied’ in je hersenen liggen dicht bij elkaar en kunnen elkaar dan ook wederzijds beïnvloeden. Zo kan intens verdriet er zomaar ineens voor zorgen dat je lievelingsgerecht totáál niet meer smaakt en dat je niet langer honger ervaart.
Verdrietsituaties waarin soms niet of nauwelijks wordt gegeten, zijn onder andere hevige heimwee, relatiecrisissen, liefdesverdriet (na beëindiging van een liefdesrelatie of echtscheiding), rouw (vanwege verlies van een dierbare) of emotioneel trauma (door fysieke of mentale geweldpleging). Let op: in bepaalde situaties kan somberheid of verdriet omslaan in een depressie, hetgeen eveneens je eetlust kan verpesten!
Het niet kunnen eten met een gebroken hart is het directe gevolg van je lichaam dat in ‘vecht-of-vlucht-modus’ raakt (een soort ‘overlevingsstand’). Allerlei interne mechanismen slaan op hol: je sympathische zenuwstelsel wordt actief, je hartslagfrequentie loopt op, je pupillen worden wijder, je longblaasjes zetten uit en je eetlust en hongergevoel komen op een tweede (of derde) plaats te staan. Overigens doen angst en ongerustheid min of meer hetzelfde met je. Nooit honger hebben, kan náást een lichamelijke oorzaak dus óók een psychische of emotionele oorzaak hebben.
3. Depressiviteit als oorzaak van verdwenen hongergevoel
Ook depressies kunnen ervoor zorgen dat je totaal geen honger hebt. Verdriet of somberte is een normale emotionele staat waarin iedereen weleens verkeert. Depressiviteit –daarentegen– betreft een abnormale psychologische situatie die langdurig aanhoudt en vaak ook behandeld dient te worden. Hoewel ze nogal eens onderling worden verward, bestaan er enkele concrete verschillen tussen verdriet enerzijds en depressie anderzijds. Depressieve episoden onderscheiden zich van verdrietsituaties doordat ze je langer dan 2 weken somber maken, ze géén aperte aanleiding hebben, je echt nérgens zin in hebt, je nérgens plezier in vindt, je ononderbroken negatief voelt, en je je óók nog eens moe, lusteloos, uitgeput, onrustig, schuldig en/of waardeloos kunt voelen.
De klinische depressie oftewel depressieve episode behoort tot de vaakst voorkomende psychologische aandoeningen ter wereld. Plusminus 20% van alle mensen krijgt ooit te maken met een depressie. Eet je niet of nauwelijks? Ervaar je geen trek of honger? Ervaar je sombere gevoelens? Voel je je terneergeslagen? Heb je geen plezier in dingen die je ooit plezant vond? Kun je niet slapen of slaap je de hele dag door? Voel je je futloos / energieloos? Ben je snel afgeleid qua concentratie? En heb je zonder aanwijsbare reden een slecht gevoel over jezelf (laag zelfbeeld, schuldgevoel o.i.d.)? Neem dan contact op met je huisarts om deze stremmingsstoornis te laten uitsluiten! (bron)
Ook de wisseling der seizoenen kan deprimerend uitpakken en zodoende je eetlust en hongergevoel verpesten; dit staat ook wel bekend als seizoensafhankelijke / seizoensgebonden depressie of ‘Seasonal Affective Disorder’ (SAD). Soms is een tekort aan vitamine D hiervan de oorzaak. In deprimerende situaties heb je doorgaans óók nog eens niet de puf om te koken, hetgeen eten extra bemoeilijkt… Je hebt geen kookinspiratie en überhaupt geen zin om na te denken over voedsel of voedselbereiding.
4. Misselijkheid: een evident óf subtiel misselijk gevoel
Misselijkheid kan zéér sterk op de voorgrond aanwezig zijn en direct als zodanig worden herkend en ervaren… Je wordt al wee bij de gedachte aan eten… De geur van voedsel doet je kokhalzen en over de nek gaan… Alleen al iemand die vraagt of je iets wilt eten, zou je de mond willen snoeren en de nek omdraaien… En misschien is er wel sprake van kokhalzen / braakneigingen of daadwerkelijk overgeven / braken / kotsen. Dit kan bijvoorbeeld het gevolg zijn van een voedselvergiftiging oftewel buikgriep. Ook een alcoholische kater (door overmatig alcoholgebruik) en zwangerschapsmisselijkheid zijn bekende fenomenen op dit gebied.
Toch kan misselijkheid ook vrij subtiel aanwezig zijn: een min of meer latente misselijkheid die continu op de achtergrond aanwezig is en zodoende de eetlust remt en het hongergevoel op delicate wijze ondermijnt. Je voelt je niet echt beroerd, akelig of onpasselijk, maar je bent ook ZEKER niet niet misselijk. Dit vage misselijke gevoel kan bijvoorbeeld het gevolg zijn van bepaalde onaangename geuren, maagirritaties, refluxklachten, problemen met het evenwichtsorgaan of afwijkingen van het centrale zenuwstelsel.
Als je nooit honger hebt, dan kán het dus zo zijn dat er een subtiel gevoel van onbehaaglijke misselijkheid op de achtergrond aanwezig is.
5. Te traag werkende schildklier = minder honger
Als je nooit zin hebt om te eten en geen behoefte hebt aan voedsel, dan zou dat het gevolg kunnen zijn van een zéér traag werkende schildklier (hypothyreoïdie)… Je schildklier regelt namelijk je stofwisseling en energieverbruik. Hoe sneller je schildklier werkt, des te meer schildklierhormonen (T4: thyroxine en T3: thyronine) worden aangemaakt, en hoe sneller je basale stofwisseling, vetzuurstofwisseling, aminozuurstofwisseling, koolhydraatstofwisseling, hartslagfrequentie en ademhalingssnelheid. En hoe trager je schildklierwerking, des te minder snel al deze stofwisselingsprocessen verlopen. Werkt je schildklier héél traag, dan kan dat dus resulteren in een verminderd hongergevoel en een verstoorde hongerbeleving. De schildklier wordt aangestuurd door de hypofyse, welke wordt aangestuurd door de hypothalamus. Hypofyseproblemen en hypothalamusproblemen kunnen dus óók leiden tot een sterk verminderd hongergevoel of een toestand waarin je zelden of nooit honger hebt.
Let op: een te snel werkende schildklier (hyperthyreoïdie) kan juist zorgen voor een onbedwingbare honger, zélfs als je onlangs nog hebt gegeten.
6. Suikerziekte / diabetes mellitus doet eetlust verdwijnen
Als je eetlust wegblijft, dan kan dat in bepaalde gevallen duiden op suikerziekte oftewel diabetes mellitus. Veel diabetespatiënten hebben juist te kampen met overmatig eetgedrag (polyfagie / hyperfagie), maar afhankelijk van de aard en hoedanigheid van iemands bloedsuikerspiegel en insulineniveau kan diabetes óók gepaard gaan met periodes van geen trek hebben in voedsel en het verliezen van eetlust. Nooit honger hebben, kán dus een teken zijn van ‘suiker’, al is dit niet de vaakst voorkomende oorzaak. Wel iets om in het achterhoofd te houden…
Suikerziekte kan leiden tot verstoringen in de dorstbeleving en hongerbeleving; extreem veel drinken komt voor, maar ook extreem weinig eten of zelfs nooit honger hebben.
7. Nooit honger door de ziekte van Addison
Heb jij nul komma nul eetlust: totaal geen drang / behoefte om überhaupt te eten? Dan zou dit kunnen duiden op de ziekte van Addison, al is die kans zeer klein. De ziekte van Addison oftewel ‘morbus Addisonii’ is het gevolg van een tekort aan cortisol en aldosteron door toedoen van een chronische primaire bijnierschorsinsufficiëntie. Doordat de bijnierschors onvoldoende werkt wordt onvoldoende van de hormonen cortisol (hypocortisolemie / hypocortisolisme) en aldosteron (hypo-aldosteronemie / hypo-aldosteronisme) aangemaakt. Tijdens stressvolle situaties maken de bijnieren cortisol aan, hetgeen het lichaam in staat stelt met die situatie om te gaan. Bij mensen met de ziekte van Addison kunnen stressvolle situaties leiden tot een zogenaamde addisoncrisis en uiteindelijk een shock.
Het volledig ontbreken van honger komt voor onder addisonpatiënten, maar een plotse trek in zout voedsel oftewel ‘zouthonger’ des te vaker. Er zijn dan ook plausibelere oorzaken van niet kunnen eten en geen eetlust hebben, waaronder ook enkele bijnieraandoeningen.
8. Niet willen of kunnen eten door hartfalen
Bij hartfalen pompt het hart niet genoeg bloed rond; het betreft een ernstige aandoening, waarbij de hartpompfunctie langzaam afneemt. Hartfalen wordt ingedeeld in 4 gradaties qua ontwikkelingsstadium en ernst. Aanvankelijk merk je er weinig van, maar naarmate het beloop vordert, kunnen allerhande klachten optreden, waaronder vermoeidheid, kortademigheid en vocht vasthouden oftewel ‘oedeem’. Dit laatste aspect kan ervoor zorgen dat je hongergevoel / hongersensatie stagneert. Met name als vocht zich ophoopt in de lever en het spijsverteringskanaal. In dat geval is doorgaans ook sprake van een hevig vol en opgeblazen gevoel.
Hartfalen kan er dus voor zorgen dat je amper eet; nooit honger hebben, komt echter minder vaak voor bij deze indicatie.
9. Hongergevoel wordt weggenomen door medicijnen…
Nooit honger hebben… Er zijn verscheidene medicamenten die de eetlust kunnen onderdrukken en de natuurlijke hongersensatie kunnen belemmeren. Hierbij valt te denken aan: antibiotica, corticosteroïden, antischimmelmiddelen, spierverslappers, antidepressiva en NSAID’s: niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen. En zo zijn er méér medicijnen die ervoor kunnen zorgen dat je minder of geen honger meer ervaart. Stagneert je hongergevoel nadat je een nieuw medicament voorgeschreven hebt gekregen of een nieuw supplement bent gaan gebruiken, controleer dan de bijsluiter!
10. Nooit honger: hongersignalen (onbewust) negeren
Je kunt gewoon geen zin c.q. behoefte hebben om te eten als gevolg van luiheid of laksheid. Je hebt dan wel trek in je hoofd (‘hoofdhonger’), maar nog onvoldoende trek vanuit de maag (‘maaghonger’), waardoor hongerseintjes / hongersignaaltjes nog vrij gemakkelijk kunnen worden genegeerd.
In zulke situaties spreken we niet van ‘geen honger hebben’, maar veeleer van ‘niet toegeven aan honger’. Dit fenomeen heeft in principe niets te maken met de kern van dit artikel, maar is wel gerelateerd. Trek negeren, kan namelijk een gewoonte worden, waardoor je hongergevoel (hongersensatie / hongerbeleving) en hongerwaarneming (hongerregistratie) uiteindelijk verstoord raken.
Sterker nog: naarmate je stelselmatig minder eet, krimpt je maag qua maagomvang, waardoor je steeds minder snel honger zult krijgen en je je honger kunt stillen met steeds kleinere hoeveelheden voedsel. Ook de afgifte van je ‘hongerhormoon’ ghreline en je ‘voldaanheidshormoon’ leptine worden hierop aangepast. Dit geldt ook als je overmatig / extreem veel drinkt. Trek is dan ook een belangrijke motivator en drijfveer die niet zomaar dient te worden genegeerd.
Min of meer onder dwang regelmatig eten, kan hier verbetering in brengen. Zet desnoods een eetwekker op gezette tijden, zodat je jezelf kunt dwingen om op vaste momenten gedurende de dag te eten!
Totaal geen honger hebben: tot slot…
Heb jij nooit honger? Naast bovengenoemde oorzaken zijn er nog véél meer potentiële redenen te bedenken waarom iemands hongergevoel ontbreekt en totaal geen eetlust optreedt. Denk maar eens aan lichamelijke oververmoeidheid, griep, eetstoornissen (zoals anorexia nervosa), alcoholisme, een middenrifbreuk / maagbreuk, slikproblemen, slokdarmproblemen, maagzweren, maagontstekingen, darmontstekingen, leverontstekingen, galsteenlijden, nierfalen, orale spruw, migraine, hersenschuddingen, ijzergebreksanemie, een ernstig tekort aan vitamine B12 en zelfs kanker of Alzheimer… Allemaal factoren waardoor het hongergevoel sterk kan worden gedempt. Ook het weer kan een rol spelen; vooral een plotse omslag van warm naar koud of vice versa… Evenals hormonale schommelingen zoals bij puberteit, zwangerschap, overgang en menopauze… Hetzelfde geldt voor roken (van tabak) of blowen (van hasj of wiet).
Bij verdenking van een medische oorzaak van het langdurig of chronische ontbreken van een hongergevoel kun je het best contact opnemen met je huisarts. Dat geldt des te meer bij plots optredende vermagering en achteruitgang van lichaamsfuncties. Soms kunnen medicinale eetlustopwekkers worden voorgeschreven (bron) of eetlustopwekkende huis-tuin-en-keukenmiddeltjes worden geprobeerd op basis van bijvoorbeeld fenegriek of Garcinia (Cambogia) Gummi-Gutta. In geval van psychische problemen kan een psycholoog of psychotherapeut uitkomst bieden.
Wat je zelf kunt doen om de eetlust op te wekken, is experimenteren met verschillende texturen en temperaturen. Soms verdraag je vloeibaar beter dan vast en warm beter dan koud of vice versa… Dan denk je echt NIKS weg te kunnen krijgen, maar blijkt een warme kop heldere bouillon, een groentesmoothie, een kop kruidenthee, een plakje runderrookvlees op geroosterd brood of een koud schaaltje vruchtenyoghurt wonderen te verrichten. Iets lichts en hartigs valt bij de meesten goed. Een ‘eetwekker’ zetten om op 10 gezette momenten gedurende de dag een piepklein hapje te nuttigen, kan ook werken.
Kortom: verdeel 10 kleine mini-maaltijdjes over de dag en zorg dat je dit niet vergeet door een wekker te zetten. Probeer in elk geval zo licht mogelijk te eten; begin bijvoorbeeld met een helder bouillonnetje, enkele stukjes watermeloen of een wit broodje met rookvlees of iets dergelijks.
Trek hebben en willen eten, is een natuurlijke reactie van een lichaam dat wel wat extra energie kan gebruiken. Heb jij nooit honger? Laat dan hieronder een berichtje achter met jouw vragen, suggesties en ervaringen en bevindingen omtrent gebrek aan eetlust of hongergevoel