Het Voedingscentrum staat erom bekend dat het wetenschappelijk onderbouwde en objectieve informatie verstrekt. Het VC is immers verantwoordelijk voor allerlei vormen van onderzoek, voorlichting & onderwijs op het gebied van voeding. Hiertoe werkt het Voedingscentrum samen met uiteenlopende experts binnen de voedingsindustrie en gezondheidszorg.
Het Voedingscentrum profileert zich bovendien als dé voedingsautoriteit van Nederland. Op zich niet zo vreemd, want het VC wordt grotendeels gefinancierd door de Nederlandse overheid. Het is dan ook niet gek dat veel consumenten blindelings op de informatie van het Voedingscentrum vertrouwen.
Dit betekent echter niet dat het Voedingscentrum per definitie eerlijk is over eten. Sterker nog: er zijn talloze “partijdige” en belanghebbende bedrijven betrokken bij studies van het Voedingscentrum. Dus hoe onafhankelijk en objectief is het VC eigenlijk? Hieronder lees je alles over het ‘onafhankelijke’ Voedingscentrum…
Leerstoelen & sponsors van het Voedingscentrum
Het Voedingscentrum wordt niet alleen gezien als autoriteit op het gebied van gezonde voeding… Maar ook wat betreft diëten, voedselveiligheid, voedselkwaliteit, duurzaamheid, gezondheidsklachten, overgewicht, kooktechnieken, recepten en specifieke, voedingsmiddelen en merken.
Naar veel van deze vakgebieden wordt wetenschappelijk onderzoek gedaan door het VC. Het initiatief hiervoor ligt (volgens het Voedingscentrum) bij het Voedingscentrum. Bij veel van de onderzoeken van het Voedingscentrum zijn zogenaamde ‘leerstoelen’ betrokken.
Leerstoelen zijn onderzoeksprojecten waarbij een deskundige wordt aangesteld als onderzoeksleider. Deze deskundige moet hoogleraar aan een universiteit zijn… Maar mag daarnaast ook werkzaam zijn binnen andere functies – bijvoorbeeld in de voedingsmiddelenindustrie. Mag je dan nog aannemen dat studies en onderzoeksresultaten objectief zijn? Ik weet het niet…
Daarnaast mogen belanghebbende productschappen en voedingsmiddelenbedrijven leerstoelen sponsoren: “Sponsoren van leerstoelen worden geworven op basis van een toezegging voor een periode van 5 jaar en een bijdrage van € 2.500,- of € 5.000,- per jaar. Er bestaat de mogelijkheid dat één of meer subsidiënten een extra bijdrage verlenen. De naam van de subsidiënt wordt verder niet verbonden aan de leerstoel.” Sponsors van het ‘Leerstoelenfonds’ van het Voedingscentrum zijn onder meer:
- Ahold (Albert Heijn)
- H.J. Heinz B.V.
- Kellogs Benelux
- LU General Biscuits
- Sara Lee / Douwe Egberts Research
- Smiths Food Group BV
- Unilever Health Institute (Unox e.a.)
Doelstelling & missie Voedingscentrum
Het Voedingscentrum stelt zichzelf als doel consumenten gezonder te laten eten en zet bedrijven ertoe aan gezonder voedsel aan te bieden. De huidige missie van het Voedingscentrum luidt: “Inzicht in de kwaliteit van voedsel vergroten en stimuleren dat de consument gezond en veilig eet met als doel een bewust kiezende consument en gezondheidswinst.”
Opmerkelijk dat producenten van suikerrijke ontbijtproducten, voedingsstofloze knakworstjes, transvetrijke koekjes en extreem ongezonde chips wetenschappelijk onderzoek van het VC mogen sponsoren… Vooral ook omdat het Voedingscentrum grotendeels bestaat dankzij de Nederlandse overheid en zodoende dankzij de Nederlandse belastingbetaler.
Update 2014: Superfoods, E-nummers, et cetera
Begin maart 2014 barstte plots de discussie los die al jaren geleden had moeten losbarsten: is het Voedingscentrum nou écht objectief en eerlijk over eten? Dat kwam in eerste instantie doordat het Voedingscentrum de landelijke media een nieuwsbericht toestuurde waarin het VC ‘superfoods’ als een lichtelijke vorm van onzin afdeed. Superfoods zouden niet bestaan en de gezondheidsvoordelen ervan zouden niet bewezen zijn. Bovenstaand artikel staat sinds 2009 online en sinds 2011 op deze website, vandaar deze update…
Met superfoods en superfruits worden over het algemeen natuurvoedingsmiddelen bedoeld die beduidend heilzamer zijn dan het gemiddelde voedingsmiddel. De definitie van gezond is in dat geval gerelateerd aan ‘voedzaamheid’ (voedingswaarde en voedingsstofdichtheid). Dus hoeveel nuttige voedingsstoffen levert een product en in welke hoeveelheden? Het gaat er bij superfoods dus hoofdzakelijk om dat ze véél nuttige nutriënten (vitamines, co-vitamines, macromineralen, spoorelementen, fytochemicaliën, enzymen, co-enzymen, omegavetzuren, essentiële aminozuren, vezels, antioxidanten et cetera) leveren ten opzichte van de hoeveelheid calorieën en ‘nutteloze’ voedingsstoffen (synthetische E-nummers, transvetten, simpele suikers, bloem, antinutriënten et cetera).
Bovendien moet een superfood puur natuur en nagenoeg onbewerkt zijn. Voorbeelden van veronderstelde superfoods zijn (biologisch) hennepzaad, baobab, tarwegrassap, chiazaad, guanabana, rauwe cacao, mangosteen, micro-algen, gojibessen, quinoa, avocado, zeewier et cetera. Ja, de term ‘superfood’ is nogal popiejopie, maar dat doet er niet aan af dat dit soort producten over bepaalde gezondheidsvoordelen kunnen beschikken. Misschien een mooi project voor het Voedingscentrum om hier diepgaand onderzoek naar te doen!?
Commercieel gewin
Natuurlijk moet je oppassen voor hypes op het gebied van voeding, maar is het Voedingscentrum de aangewezen persoon om mensen op dit gevaar te wijzen? Volgens mij niet, want het is juist het Voedingscentrum dat objectief zou moeten zijn. En het is nou net de Voedingsmiddelenindustrie die miljoenen spendeert aan promotie van fabrieksmatig bewerkt kant-en-klare fastfood. Laat het VC zich liever bezighouden met valse informatie en claims op voedselverpakkingen van suiker, frisdranken en snoepgoed!
Dat staat me ook nog het meest tegen in het Voedingscentrum: dat er enorm veel positieve aandacht wordt geschonken aan voorverpakte fabrieksrommel zoals suikerrijke ontbijtgranen, zuiveldrankjes, snackkoekjes, et cetera. Ze kunnen mij niet wijs maken dat hier geen commercieel belang mee gemoeid is en dat dit een objectieve keuze is. Het is volledig speculatief, maar in theorie zou het Voedingscentrum er zelfs financieel baat bij kunnen hebben bij het onderuithalen van superfoods…
Terecht waarschuwen versus onnodig afkraken
Het enige punt waarin ik het eens ben met het Voedingscentrum is dat de gezondheidsvoordelen van superfoods nog weleens worden opgeblazen en overtrokken. Desalniettemin is er wat mij betreft geen enkele reden om groot in het nieuws te brengen dat superfoods minder gezond zijn dan veel mensen denken. Wat is hier in hemelsnaam het nut van?! Tuurlijk is spinazie minstens zo gezond als popiejopie tarwegrassap, maar waarom die veroordelende toon?! Laat mensen lekker superfoods eten als ze dat willen! Sterker nog: laat het VC eens uitzoeken welke voordelen en nadelen er nu werkelijk aan superfoods kleven… Dan kunnen ze tenminste inhoudelijk reageren en niet zomaar loze beschuldigingen roepen.
In een radio-interview van Giel Beelen op 3FM met Jesse van de Velde (gezondheidscoach) en Patricia Schutte (woordvoerster van het Voedingscentrum) kwamen ook weer allerlei omstreden standpunten van het Voedingscentrum boven water drijven. Volgens Patricia is de Schijf van Vijf aangepast op de hedendaagse behoefte en zodoende nog altijd volledig relevant… E-nummers zijn goedgekeurd door de EU en daarmee volkomen veilig… En zolang je maar voldoende groente en fruit eet, zijn superfoods nutteloos…
De kortzichtigheid en generalisatie die doorklinkt in dit soort loze stellingen doet mijn vertrouwen in het Voedingscentrum alleen maar verder afnemen. Ook al zouden alle E-nummers veilig zijn (wat ik ten sterkste betwijfel!), dan nog zou het Voedingscentrum kunnen vermelden dat je ze voor de zekerheid zou kunnen proberen te mijden; in hondenpoep trappen is ook niet gevaarlijk, maar waarom zou je, als je er ook omheen kunt lopen?
Overigens kleven aan ieder verhaal twee kanten. Wat me bijvoorbeeld een tikkeltje stoorde, is dat Jesse het in bovengenoemd radio-interview opneemt voor superfoods, maar ‘vergeet’ te vermelden dat hij een populaire webshop beheert waarin hij dit soort producten verkoopt. Dit commerciële belang zou mijns inziens niet irrelevant zijn geweest om te vermelden aangaande objectiviteit.
Nut
Laat het Voedingscentrum alsjeblieft stoppen met het geven van ongevraagde en ongefundeerde kritiek op superfoods. Laat ze liever nuttige dingen doen met de miljoenensubsidies die ze jaarlijks ontvangen, grotendeels voortvloeiende uit belastinggeld. Begin bijvoorbeeld eens met het geven van nuttige informatie en vooruitstrevende adviezen. Creëer inzicht en bewustwording; niet alleen omtrent aardappels en broccoli, maar óók voor wat betreft (veronderstelde) superfoods!
De taak van het Voedingscentrum is toch juist het Nederlandse volk voorzien van relevante en bruikbare informatie aangaande voeding?! Blijkbaar is het Nederlandse volk geïnteresseerd in superfoods, dus trek daar lering uit en doe er iets mee! Kom bijvoorbeeld met een lijst waarin duidelijk de micro- en macronutriënten van superfoods staan opgesomd en waaruit de specifieke voor- en nadelen van iedere superfood blijken…
P.S. Waarom spendeert het Voedingscentrum belastinggeld aan auteurs die boeken schrijven getiteld ‘Alles over afvallen: afvallen zonder dieet met blijvend resultaat’, waarna ze in de webshop van het Voedingscentrum voor een tientje per stuk worden verkocht aan de belastingbetalers die dit project überhaupt mógelijk hebben gemaakt? Waarom moet een intens gesponsorde semi-overheidsinstantie zó commercieel zijn dat het zulke essentiële informatie VERKOOPT aan ‘diens opdrachtgevers’ in plaats van gratis verstrekt?!
Tot slot
Gezond’r wil met dit artikel overigens NIET insinueren dat alle informatie van het Nederlandse Voedingscentrum per definitie gekleurd of onbetrouwbaar is. De boodschap is veeleer dat je als consument zélf moet blijven nadenken en niet blindelings op “autoriteiten” moet vertrouwen. Immers: zou jij grof geld betalen voor onderzoek dat negatief voor je zou kunnen uitpakken?
Wat vind jij van het Voedingscentrum en diens adviezen en waarschuwingen? Laat hieronder een reactie achter!
