Alles over alternatieve geneeswijzen & complementaire geneeskunde

Met ‘alternatieve geneeswijzen’ worden alle therapieën, medicamenten en behandelingen bedoeld waarvan men de geneeskundige effectiviteit nooit heeft bewezen. Alternatieve geneeswijzen staan ook wel bekend onder de noemer complementaire ofwel additieve geneeskunde. Elke alternatieve geneeswijze kan onder één van de volgende 5 overkoepelende, alternatieve toepassingsgebieden worden geschaard:

A. Alternatieve Medische Systemen (AMS)
B. Geest-Lichaam-technieken
C. Biologische & biologisch-gebaseerde therapieën
D. Manipulatieve, lichaamsgerichte (“Body-Based”) therapieën
E. Energietherapie c.q. energetische therapieën.

De meeste benaderingen passen niet binnen de concepten van de reguliere geneeskunde.

A. Alternatieve medische systemen

Er bestaat een groot aantal alternatieve medische systemen, waaronder homeopathie, traditionele Chinese geneeskunde, ayurveda, antroposofische geneeskunde en “natuurgeneeswijzen”. Hierbij een aantal van deze populaire alternatieve geneeswijzen uitgelicht:

1. Homeopathie

Homeopathie is een alternatieve geneeswijze, gebaseerd op het zogenaamde gelijksoortigheidsbeginsel. De homeopathische behandeling bestaat uit het voorschrijven van “homeopathica”.

De populaire benaming voor homeopathicum is potentiëring. Een potentiëring is een grondstof oftewel “oertinctuur” die stapsgewijs sterk wordt verdund en geschud. De combinatie van verdunnen en schudden wordt ook wel “potentiëren” genoemd. Een homeopaat oftewel homeopathisch arts gaat er doorgaans van uit dat hoe sterker een homeopathische middel wordt verdund, des te sterker de uitwerking ervan wordt.

Homeopathische middelen worden veelal bereid op basis van een “natuurlijk” extract, afkomstig van een mineraal of plant. Deze stoffen/oertincturen worden gebruikt om het aangeboren, zelf-genezende vermogen van het lichaam te stimuleren. Enkele voorbeelden van homeopathisch grondstoffen zijn als volgt:

• Capsicum annuum
• Blauwe monnikskap
• Ambergris
• Valkruid & helmkruid
• Zilver  & goud
• Kwik & arseen
• Kamfer & witte nieswortel
• Wolfskers  & levensboom
• Cannabis & opium

De exacte werking van de homeopathische behandelingswijze is moeilijk te verklaren, wordt bovendien niet ondersteund met wetenschappelijk bewijs en berust waarschijnlijk op placebo-effecten. Zodoende wordt homeopathie tot de pseudowetenschappen gerekend. Toch zijn er ook geen risico’s bekend die met homeopathie in verband worden gebracht.

In de 16e eeuw verklaarde de chemisch geneeskundige Paracelsus (Philippus Aureolus Theophrastus Bombastus von Hohenheim) dat kwaad met kwaad uitgebannen kan worden. Hij veronderstelde dat kleine beetjes van “wat de mens ziek maakt, de mens ook geneest”. Hiermee liep hij vooruit op de latere homeopathie. Het was echter de Duitse arts en chemicus Samuel Hahnemann (1755-1843) die de principes van de homeopathie vastlegde en deze systematische methode in 1807 de naam ‘homeopathie’ gaf.

De moderne vorm van homeopathie –zoals we die vandaag de dag kennen– werd aan het begin van de 19e eeuw (rond 1833) doorontwikkeld door de Duitser Constantin Hering. Hij emigreerde naar Philadelphia om daar de ‘vader van de “Amerikaanse homeopathie” te worden. Zijn vorm van homeopathie staat tegenwoordig ook wel bekend als “klinische homeopathie” of “gewone homeopathie”. Desalniettemin baseerde Hering zijn praktijk op de “klassieke homeopathie” van Hahnemann.

Het belangrijkste verschil is echter dat bij klassieke homeopathie wordt gekeken naar de samenhang van klachten en symptomen (=ziektebeeld) van de patiënt en het homeopathisch middel wordt afgestemd op de betreffende individu… Terwijl bij moderne homeopathie voornamelijk zelfzorgmiddelen worden ingezet tegen specifieke symptomen (zoals de middeltjes van A.Vogel en VSM). Als er mengseltjes worden gebruikt waarin meerdere werkzame stoffen zitten, spreekt men ook wel van “complex-homeopathie”. De belangrijkste kenmerken van homeopathie zijn als volgt:

• Ziekteverwekker als medicament gebruiken
• Grondstoffen/oertincturen van natuurlijke komaf
• Potentiëlen/verdunnen van stoffen
• Gebruikmaking van zelfhelend vermogen

Elke vorm van homeopathie baseert zich in beginsel op de homeopathische Materia medica Pura waarmee Samuel Hahnemann in 1811 een begin maakte en die sindsdien sterk is uitgebreid. (bron)

2. Natuurgeneeswijzen

Natuurgeneeswijzen zijn door verscheidene culturen beïnvloede alternatieve geneeswijzen. Ze werden aan het begin van de 20^e eeuw een officieel gezondheidszorgsysteem in de Verenigde Staten. In de VS staan natuurgeneeswijzen ook wel bekend als “naturopathy” of “naturopathic medicine”. In Nederland krijgen natuurgeneeswijzen echter niet meer erkenning dan alle andere alternatieve geneeswijzen.

Natuurgeneeswijzen zijn gestoeld op het denkbeeld van de genezende kracht van de natuur en leggen de nadruk op preventie en behandeling van ziekte dankzij een gezonde levensstijl, behandeling van de patiënt in zijn geheel (“holistische” benadering) en het aanwenden van het zelf-genezende vermogen van het lichaam. (bron)

De natuurgeneeskundige systemen richten zich voornamelijk op het achterhalen van de achterliggende oorzaak van een ziekte en in mindere mate op symptoombestrijding; het behandelen van de symptomen die ontstaan als gevolg van een ziekte. Bij natuurgeneeswijzen wordt gebruikgemaakt van een combinatie van therapieën en middelen, waaronder:

• Voedingstherapie
• Klassieke & moderne homeopathie
• Acupunctuur & hydrotherapie
• Fysiotherapie & oefentherapie
• Bloedreinigingstherapie
• Ademhalingsoefeningen
• Fytotherapie c.q. kruidengeneeskunde
• Aanrakingstherapie & massage
• Natuurvoeding (“whole foods”)

Natuurgeneeswijzen omvatten in principe een breed spectrum aan alternatieve geneeswijzen met een holistische en “natuurlijke” benadering. Ziekten worden veelal gezien als het gevolg van ophoping van afvalstoffen in weefsels en organen. Het zelfhelend vermogen van het menselijk lichaam wordt centraal gesteld om de ophopingen te verwerken c.q. verwijderen.

De natuurgeneeskundige behandelingswijze richt zich niet zo zeer op de ziekte of het zieke orgaan, maar veeleer op het creëren van gunstige omstandigheden waarbij het lichaam zichzelf kan herstellen. Hierbij wordt gebruikgemaakt van middelen met een zekere “natuurlijkheid”, dus wat de natuur aanreikt. Hierbij valt te denken aan licht, warmte, aarde, water, lucht en planten. (bron)

3. Traditionele Chinese geneeskunde

Dit systeem ontstond duizenden jaren geleden in China en is gebaseerd op de theorie dat ziekte het gevolg is van een verstoring in de stroming van de levenskracht of levensenergie (qi ofwel ch’i) door het menselijk lichaam.

Ch’i wordt hersteld door de tegengestelde + complementaire krachten yin en yang weer in evenwicht te brengen. Deze krachten openbaren zich in het lichaam als mannelijk en vrouwelijk, warmte en koude, uitwendig en inwendig, hemel en aarde, tekort en overschot, droogte en vochtigheid.

Om de gezondheid te behouden en te herstellen wordt gebruikgemaakt van verscheidene toepassingen en technieken, waaronder:

• Kruidengeneesmiddelen
• Acupunctuur & acupressuur
• Tui Na (Chinese massagevorm)
• Authentiek Chinese voedingstherapie
• Qigong c.q. Chi Kung (Chinese ademhalings- en bewegingsleer)
• Tai Chi, Hsing-i chuan & Bagua Zhang (Chinese vechtkunsten)

Weetje: Quigong en Tui Na staan tezamen ook wel bekend onder de noemer Qigong-Tuina therapie.

4. Acupunctuur

Acupunctuur is in de westerse wereld een van de meest algemeen aanvaarde alternatieve geneeswijzen. In Nederland wordt acupunctuur uitgevoerd door zowel artsen als niet-artsen. Bij acupunctuur worden specifieke punten op het lichaam gestimuleerd, meestal door een zeer dunne naald in de huid en onderliggend weefsel in te brengen.

Soms wordt de stimulatie versterkt door de naald te verwarmen (moxibustie) of onder een zwakke elektrische spanning te zetten (elektro-acupunctuur). Door deze specifieke punten te stimuleren, zou je levensenergie weer ongehinderd langs energiebanen (meridianen) kunnen stromen, waardoor het evenwicht tussen yin en yang zou worden hersteld. Een bekende vorm van acupunctuur is auriculotherapie oftewel oor-acupunctuur. Een voortborduursel hierop is “oorkaarsentherapie”.

Acupunctuur wordt door de meesten niet als pijnlijk ervaren, maar kan wel een onaangenaam, tintelend gevoel veroorzaken. Mits op de juiste wijze uitgevoerd, veroorzaakt acupunctuur zelden bijwerkingen. Infecties komen vrijwel niet voor. De meeste acupuncturisten gebruiken wegwerpnaalden. Naalden voor meermalig gebruik dienen op de juiste wijze te worden gesteriliseerd.

Uit onderzoek blijkt dat acupunctuur allerlei chemische boodschappers (neurotransmitters) in de hersenen vrijmaakt, zoals serotonine, die als natuurlijke pijnstillers fungeren. Acupunctuur wordt bij zeer uiteenlopende aandoeningen toegepast. Het vaakst wordt acupunctuur ingezet bij de behandeling van chronische pijnklachten. En er wordt de laatste jaren veel onderzoek gedaan naar acupunctuur & afvallen. (bron)

5. Ayurveda

Ayurveda is de traditionele hindoeïstische gezondheidsleer van India. Dit medisch systeem is ruim 3000 jaar geleden ontstaan en gebaseerd op de theorie dat ziekte het gevolg is van een verstoring in het evenwicht van de levenskracht van het lichaam. Binnen het hindoeïsme wordt deze levensenergie ook wel “Prana” genoemd.

Onevenwichtigheden in Prana worden hersteld of voorkomen door de energieën in lichaam en geest in balans te brengen en te houden met behulp van de 3 lichaamskenmerken oftewel “Dosha’s”: Kapha (structuurkracht), Pitta (vuurkracht) en Vata (impulsenergie). Tezamen vertegenwoordigen ze alle basiselementen: aarde, water, vuur, lucht en ether.

De meeste mensen zouden één overheersende en twee onderdanige Dosha’s hebben. Ieder individu heeft zo zijn eigen unieke samenstelling en evenwicht qua Dosha’s. Binnen de Ayurvedische, alternatieve geneeswijze wordt voornamelijk gebruikgemaakt van:

• Ayurvedische voedingsleer
• Kruiden & kruidengeneeskunde
• Inwendige reiniging (ontgifting)
• Massage-technieken

De Ayurveda is een veelomvattend systeem van medische voorschriften en praktische handelingen. Van oorsprong is de Ayurveda gebaseerd op oude teksten uit het Sanskriet: de ‘Charaka Samhita’ en de ‘Susruta Samhita’. De Ayurveda ziet het lichaam niet los van geest en natuur en geeft bovendien een volledig eigen betekenis aan het begrip ‘energie’, welke aanwezig is in ieders geest en in de gehele kosmos.

De Ayurveda stelt dat het lichaam onverbiddelijk gehoorzaamt aan de geest. De centrale Ayurvedische gedachte is dat een ziekte altijd éérst in de geest ontstaat, en zich pas na herhaald genegeerd te worden in het lichaam manifesteert. Door het uitbalanceren van de 3 Dosha’s zou het evenwicht binnenin het lichaam én met de natuur kunnen worden hersteld.  (bron)

6. Bach-bloesemtherapie

Bach-bloesemtherapie is een door de homeopaat Edward Bach opgestelde alternatieve geneeswijze. Bach-bloesemtherapie is géén homeopathische behandelmethode, omdat er geen extreme verdunningen (potentiëringen) worden gebruikt zoals binnen de homeopathie. Bij de Bach-bloesemtherapie worden extracten gemaakt van bloesems met water. Het extract wordt vermengd met alcohol, ter conservering.

De zo ontstane Bach-bloesem oplossingen zijn sterk verdund en dragen farmacologisch gezien geen wezenlijke hoeveelheden werkzame stof in zich. Dit zogenoemde niet-specifieke positieve effect op het genezingsproces (placebo-effect) is een gevolg van inschakeling van het zelf-genezende vermogen van de patiënt door vertrouwen in de heilzame werking van de Bach-bloesembehandeling.

Hoewel in wetenschappelijk onderzoek de werkzaamheid van de Bach-bloesems dus niet sterker is dan die van een placebo, heeft Bach-bloesemtherapie een extreem positief placebo-effect bij mensen die in de werkzaamheid ervan geloven. In onderzoek meldt 88% van de behandelde patiënten een verbetering van hun emotioneel welbevinden. 46% meldt ook pijnvermindering. (bron)

De Bach-bloesemtherapie stelt dat aroma’s van bloesems heilzaam zijn om ziekte als gevolg van een niet bij een persoon passende leefwijze te voorkomen.

7. Aromatherapie

Aromatherapie is een alternatieve geneeswijze, gebaseerd op gebruik van sterk geurende, etherische oliën van planten (kruiden, bloemen, wortels, bladeren etc.). Aromatherapie is dus een niet-reguliere behandelingswijze die gebaseerd is op geuren. Aromatherapie wordt vooral ingezet bij klachten die samenhangen met stress, spanning, angst en slapeloosheid en doorgaans niet bij serieuze klachten of ernstige aandoeningen. Aromatherapie zou o.a. werkzaam kunnen zijn bij:

• Oppervlakkige wondjes
• Spierpijn & spierkrampen
• Een ietwat verhoogde bloeddruk
• Keelpijn, slijmvorming & hoesten
• Slechte adem

Binnen de aromatherapie bestaan verscheidene stromingen die ieder hun eigen benaderingen, methodes, technieken, geurstoffen en gebruiken hebben. Olien die veelvuldig voorkomen zijn onder andere:

• Sandelhout & Rozenolie
• Eucalyptusolie & Lavendelolie
• Tea Tree Oil + Ylang-Ylang
• Citronella-olie (bron)

De geuren dij bij aromatherapie worden ingezet, zouden inwerken op het onderbewuste. Zodoende zouden ze een verstoring in het zenuwstelsel terug in evenwicht kunnen brengen. Aromatherapie wordt veelal toegediend via opbranden van wierook, verdamping van vloeistof m.b.v. een brandertje, massages met etherische oliën, inhalatie van geurkaarsen en baden met etherische badolie. (bron)

B. Geest-lichaamtechnieken

Geest-lichaamtechnieken zijn gebaseerd op de theorie dat geestelijke en emotionele factoren de fysieke gezondheid kunnen beïnvloeden. Om de gezondheid te behouden en ziekte te voorkomen of te genezen, worden gedragsmethoden, psychologische, sociale en spirituele methoden gebruikt (bron). Enkele voorbeelden hiervan zijn als volgt:

• Relaxatie-technieken
• Ademtherapie c.q. ademhalingstherapie
• Cognitieve gedragstherapie
• Meditatie
• Geleide-fantasie
• Biofeedback
• Hypnose & hypnotherapie
• Mindfulness: stressreductie door aandachttraining
• Autogene Training (zelfontspanning)
• Rationele Emotieve Inbeelding (REI) & -Therapie (RET)

Omdat overvloedig wetenschappelijk bewijsmateriaal de voordelen van geest-lichaamtechnieken bevestigt, worden veel van deze technieken nu voor bepaalde aandoeningen als regulier en nauwelijks meer als “alternatief” beschouwd. Methoden als relaxatietechnieken, cognitieve gedragstherapie, meditatie, geleidefantasie, biofeedback en hypnose worden bijvoorbeeld gebruikt bij de behandeling van:

• Slaapproblemen
• Coronaire hartziekten
• Incontinentie
• (Chronische) hoofdpijn
• Bevalling (bevallingspijn/baringspijn)
• Voorbereiding op operaties
• Kanker (m.b.t. ziekte zowel als behandeling)

Geest-lichaamtechnieken worden –zij het met minder goede resultaten– tevens gebruikt bij de behandeling van hoge bloeddruk, astma, artritis, pijn en oorsuizen.

1. Lichaamsgerichte psychotherapie

Lichaamsgerichte psychotherapie valt eigenlijk nogal buiten de boot in deze lange lijst met alternatieve geneeswijzen. Dat komt omdat veel aspecten ervan overeenkomen met die van reguliere vormen van psychotherapie, zoals gedragstherapie en cognitieve therapie. Bij gebrek aan een beter plekje wordt dit veelomvattende begrip doorgaans toch onder de noemer ‘geest-lichaamtechnieken’ geschaard. (bron)

De voornaamste grondlegger van lichaamsgerichte psychotherapie is Wilhelm Reich. Reich ontdekte in het lichaam verhardingen in de vorm van spierspanningen en blokkades, waarmee het fysieke organisme op verdrongen gevoelens zou reageren. Hij noemde ze “lichaamspantsers”.

Reich ontwikkelde tevens een karaktertheorie gebaseerd op eerder werk van zijn leraar Sigmund Freud waarbij niet alleen de psyche, maar ook het lichaam werd betrokken. Volgens Reich zou de psychotherapie zich niet alleen met de psyche moeten bezighouden, maar ook met het lichaam: bewegen, ademen, expressiviteit etc. Uit deze denkwijze vloeien allerlei (alternatieve) therapievormen voort, waaronder:

• Bio-energetica & Core-energetica
• Biodynamische Therapie (BT) & Biodynamische Massage (BM) (bron)
• Emotioneel lichaamswerk
• Haptonomie/haptotherapie
• Rebirthing & Rolfing
• Postural integration
• Primal Therapie & Bodywork
• Cranio-Sacraal therapie (CST)
• Postural Integration (PI) & Energetic Integration (EI)
• Familieopstellingen & Systeem Therapie (ST)
• EMDR: Eye Movement Desentisation & Reprocessing
• Past Reality Integration (PRI)
• Regressietherapie
• Neuro-Linguïstisch Programmeren (NLP)
• Hypnotherapie
• Integratieve therapie (IT)
• Holotropic Therapy (HT)
• Interactionele Vormgeving (IV)
• Emotional Freedom Techniques (EFT)
• Astrotherapie (op basis van horoscoop)
• Emotionele & psychodynamische lichaamstherapie
• Counseling

Lichaamsgerichte psychotherapie is een overkoepelend begrip voor verschillende behandelingsvormen die als uitgangspunt hebben, dat  lichaam, gedachten, emoties en gevoelens samenhangen. Bovendien veronderstelt men dat er dankzij deze synergie “alternatieve” wegen bestaan om de gesteldheid en het welbevinden van de mens te verbeteren. Binnen de westerse psychotherapie is deze fysieke benadering van psychotherapie relatief nieuw…

Maar binnen talloze oosterse tradities is deze onderlinge samenhang en beïnvloeding al duizenden jaren een gangbare theorie.

2. Antroposofische geneeskunde

De antroposofie is gebaseerd op het werk van Rudolf Steiner (1861-1925). De antroposofische geneeskunde is eigenlijk een spirituele filosofie en occulte wetenschap. Een antroposofisch arts beziet de patiënt op de aspecten lichaam, ziel en geest. Men hanteert een vierdimensionaal mensbeeld dat is opgebouwd uit:

• Fysiek lichaam
• Etherlichaam
• Astraal lichaam
• Het “ik”

De antroposofische arts Rudolf Steiner maakt gebruik van onder andere kunstzinnige therapieën, antroposofische geneesmiddelen en antroposofische psychotherapie. In Nederland zijn er behalve antroposofische huisartsen ook antroposofische internisten, kinderartsen, gynaecologen, fysiotherapeuten, verpleegkundigen en diëtisten.

Voor alle antroposofische disciplines geldt dat men eerst de opleidingen in de reguliere gezondheidszorg heeft gevolgd. Pas daarna heeft men zich verdiept in de antroposofische geneeskundige opvattingen binnen dit medisch vakgebied c.q. deelgebied. In Nederland zijn ongeveer 160 antroposofische (huis)artsen en specialisten werkzaam. De meesten daarvan zijn verbonden aan een antroposofisch gezondheidscentrum oftewel “therapeuticum”.

Een antroposofische aanpak schijnt het beste te werken als je er ook echt in gelooft. Dit geldt overigens voor bijna iedere alternatieve geneeswijze. Er zijn veel mensen die baat hebben bij een –al dan niet aanvullende– antroposofische behandeling. Onder meer kanker, MS, astma, diabetes, darmaandoeningen (PDS e.a.) en chronische vermoeidheid CVS e.a.).

Al met al kijkt een antroposofisch arts niet enkel naar de lichamelijke kant van iemands gezondheid, maar probeert hij/zij tevens de ziel en geest van zijn patiënt te doorgronden.

3. Meditatie

Meditatie verwijst naar een spectrum van geestelijke oefeningen. De term is afgeleid is van het werkwoord ‘meditari’, wat zoiets betekend als ‘nadenken’ of ‘overdenken’. In beginsel kan er onderscheid worden gemaakt tussen contemplatie-, concentratie- en vipassana-meditatie. Binnen deze 3 meditatievormen bestaat een bijna eindeloze reeks aan sub-varianten, waaronder objectgerichte meditatie, objectvrije meditatie, transcendente meditatie (TM), vivatie en tenang.

Bij mediteren gaat het erom je gedachten tot stilstand te brengen en zodoende een groter zelfbewustzijn tot stand te brengen. Meestal wordt een meditatietechniek zittend of liggend uitgevoerd; veelal met gesloten ogen en in een geaarde en stabiele positie (o.a. kleermakerszit). Soms wordt herhaaldelijk een bepaalde spreuk oftewel “mantra” uitgesproken ter verbetering van de concentratie. Sommige beoefenaars hummen tijdens de meditatie. (bron)

De meeste vormen van meditatie zijn ontsprongen binnen een religieuze of spirituele context. Een alternatief onderscheid wat betreft meditatie is dan ook dat tussen christelijke, hindoeïstische en boeddhistische meditaties. Deze mediatievormen hebben doorgaans tot doel:

• Spirituele groei
• Buitenzintuiglijke, transcendente ervaringen
• Persoonlijke transformatie

Er zijn echter ook mensen die mediteren om alledaagse en “aardse” redenen, zoals (een gevoel van) tevredenheid, kalmte, stressreductie en/of algemene, persoonlijke ontwikkeling.

Ongeacht iemands culturele of religieuze achtergrond kan meditatie doeltreffend zijn bij het bevorderen van de fysieke en mentale gezondheid; zo kan mediteren stress en pijn verminderen.

4. Relaxatietechnieken

Relaxatietechnieken –waaronder sofrologie– zijn speciaal bedoeld om stress, spanning, psychische belasting en trauma-gerelateerde klachten te verminderen. De specifieke techniek kan gericht zijn op verlaging van de bloeddruk, vermindering van spierspanning, vertraging van stofwisselingsprocessen, verwerking van trauma’s of wijziging van hersengolfactiviteit. Veel relaxatietechnieken staan tevens bekend onder de noemer “ontspanningsoefeningen”.

In veel relaxatietechnieken –waaronder progressieve relaxatie–zijn elementen terug te vinden uit mindfulness, Osho-meditaties, “Zazen” (zittende meditatievorm uit het Zen-boeddhisme), loopmeditatie, bewegingstherapie en creatieve therapie (drama, beeld, muziek, dans, kunst, humor en tuin). Ook ademhalingsoefeningen oftewel ademhalingstechnieken vormen doorgaans een belangrijk onderdeel van de relaxatietherapie. (bron)

5. Geleidefantasie

Bij geleidefantasie wordt gebruikgemaakt van mentale beelden ter bevordering van relaxatie (ontspanning) en gezondheid of om genezing mogelijk te maken van een bepaalde lichamelijke aandoeningen of psychologisch trauma’s. Elk zintuig kan bij deze beelden een rol spelen. Deze techniek berust veelal op:

• Beelddenken (fantasiebeelden)
• Visualisatie c.q. visualiseringen
• Voorstellingsvermogen
• Dromen & droomduiding
• Rustig observeren
• Geloven

Je kunt beelden zelfstandig oproepen of daarbij worden geholpen door een GF-coach. Een dergelijke docent/trainer geeft soms individuele lessen, maar veelal les in groepsverband. Sommigen vergelijken geleidefantasie met een lichte vorm van hypnose oftewel zelfhypnose. Het is een soort meditatieve reis naar een ingebeelde plaats van bestemming. Er is altijd sprake van een zeker scenario; een verhaallijn. Een voorbeeld van een oefening is als volgt:

‘Je wordt meegenomen naar een rustige, vredige plek in de stille, vrije natuur. Zie de plek voor je, voel hoe prettig de warmte is, zie de zonneschijn, voel de lichte bries…’

Door gevoelsmatig op een dergelijke, serene plek te verblijven en elk aspect tot in detail te visualiseren, ontstaat er vaak ook daadwerkelijk rust in je systeem. (bron)

Voor het oplossen van kwalen, problemen, knelpunten, crisis of trauma’s… Of voor een antwoord op belangrijke vragen, ben je volgens de geleidefantasie niet aangewezen op anderen. Sterker nog: de wijsheid en waarheid zouden diep in jezelf verborgen zijn, en veelal vergeten.

Je innerlijke wijsheid zou je opnieuw kunnen aanboren door te leren vertrouwen op jezelf en de druk van anderen uit de weg te gaan. Dit proces wordt ook wel de “Innerlijke Dialoog” met je “Wijze Ik” genoemd.

De kracht die sommigen toekennen aan geleidefantasie is enorm. Zo kan een kankerpatiënt de opdracht krijgen om zich een leger van witte bloedcellen te verbeelden dat tegen de kankercellen vecht.

6. Hypnotherapie

Hypnotherapie betreft de inzet van hypnose als middel tegen psychische en lichamelijke klachten. De patiënt c.q. cliënt wordt door de hypnotherapeut in een lichte trance gebracht, maar behoudt de controle over zichzelf. De trance wordt doorgaans bewerkstelligd met behulp van spraak.

Al met al word je bij hypnotherapie in een vergevorderd stadium van ontspanning gebracht, maar je verliest hierbij nooit volledig je bewustzijn. Je wordt volledig in beslag genomen door de beelden die je door de hypnotherapeut worden aangereikt, waarbij je jezelf vaak niet bewust bent van wat er met je gebeurt of wat er om je heen gebeurt.

Hypnose kan worden gebruikt om bepaalde aandoeningen te behandelen, waaronder bepaalde pijnsyndromen en conversiestoornissen. De ogenschijnlijk lichamelijke aandoening wordt in dat geval feitelijk veroorzaakt door psychologische stress en/of conflicten (angst, woede, trauma etc.). Daarnaast wordt hypnotisering met beperkt resultaat toegepast om af te vallen, om te stoppen met roken en ter bevordering van sportprestaties.

De gedachte achter hypnotherapie is dat je onder hypnose gemakkelijker contact kunt maken met je onderbewustzijn. In het dagelijks leven zou dit contact worden belemmerd door je rationele bewustzijn. Dankzij contact met onbewuste gevoelens en ideeën ontstaan aanvullende inzichten in de eigen vooruitzichten en behoeften.

Met de onder hypnose verkregen informatie zou een proces van genezing in gang gezet kunnen worden. Sommige mensen kunnen leren zichzelf te hypnotiseren (= zelfhypnose).

7. Biofeedback

Bij biofeedback-therapie wordt gebruikgemaakt van elektronische apparaten en sensoren om informatie over iemands biologische functies te meten en rapporteren. Hierbij valt te denken aan hartslag, bloeddruk, en (spier)spanning. De patiënt in kwestie kan dankzij biofeedback leren begrijpen onder welke omstandigheden zijn/haar lichaamsfuncties veranderen en waardoor klachten afnemen of juist verergeren.

Dankzij de feedback die de patiënt krijgt, ontstaat een bepaalde mate van vertrouwen in en controle over het eigen lichaam. Lichaamssignalen die middels biofeedback-training kunnen worden gemeten zijn onder andere:

• Hersengolven
• Spanning in de spieren
• Manier van ademhalen
• Hartslag (ritme & frequentie)
• Temperatuur (doorgaans via de hand)
• Mate van transpireren (hydrosis)
• Pijnbeleving & mentale stress
• Etc.

Tijdens de scans of metingen kun je jouw lichamelijke reacties op een computerscherm aflezen. Zodoende ontstaat een continu beeld van wat zich binnenin je lijf afspeelt. Je ziet letterlijk het effect van een beangstigende gedachte, een wijziging in je zithouding, geconcentreerd nadenken en je ademhaling. Biofeedback is een actieve manier om een gevoel van controle over je lichaam te bewerkstelligen. 

Met hulp van een biofeedbacktherapeut kun je bewuste controle uitoefenen over je lichaamssignalen. Je leert optimaal te “luisteren” naar je lichaamssignalen, deze als zodanig te herkennen en bovendien op een juiste wijze te interpreteren. Zodoende kun je beter inschatten wanneer je ongemakken en klachten serieus dient te nemen of juist relativeren. Je kunt stress en pijn herkennen, controleren en/of afbouwen. Biofeedback kan je gezonder, relaxter zelfverzekerd maken.

Dankzij biofeedback leer je dus hoe je lichaam functioneert en krijg je inzicht in de achterliggende oorzaken van je klachten en de mechanismen waaraan ze gerelateerd zijn. Je raakt bekend met de systemen, structuren en processen die ten grondslag liggen aan je ongemakken en kwalen. Bovendien kun je in bepaalde gevallen leren om bepaalde processen te beïnvloeden. (bron)

Je leert triggers herkennen, patronen doorbreken en processen onderbreken voordat ze in gang worden gezet of in volle gang zijn. Je leert je lichaam en fysiologische functies als het ware controleren en reguleren; althans tot op zekere hoogte.

Biofeedback wordt onder meer gebruikt ter behandeling van pijn, stress, slaapproblemen, migraine en spierblessures.

8. Mindfulness

Mindfulness –ook wel “achtzaamheid” of “indachtigheid”– is een uitdrukking die zijn oorsprong vindt in het boeddhisme. Mindfulness betreft een element van het ‘Edele Achtvoudige Pad’ en wordt reeds duizenden jaren toegepast. Deze achtzaamheidstraining is gebaseerd op Vipassana, één van beide meditatietechnieken die oorspronkelijk door de Boeddha werd onderwezen. Deze techniek zou de beoefenaar tot de visie en kennis voeren van “het bestaan zoals dit werkelijk is”.

Sinds jaar en dag onderwijzen boeddhistische monniken de Vipassana in zijn meest zuivere vorm. Dit leidde op den duur tot talloze beoefenaars over de hele wereld, waaronder duizenden in Europa. In de westerse wereld worden veelal aspecten van Vispassana verwerkt in bepaalde vormen van mindfulness-training. Bekende vormen zijn:

• Mindfulness Based Stress Reduction (MBSR)
• Mindfulness Based Cognitive Therapy (MBCT)

De Amerikaan Dr. Jon Kabat-Zinn was de eerste die het begrip mindfulness uit zijn spirituele, boeddhistische context trok en omvormde tot een 8 weken durende training. Deze mindfulnesstraining staat bekend mindfulness based stress reduction (MBSR). MBSR ontleent opvallend veel aan de praktijk van het Zen-boeddhisme. MBCT wordt in Nederland ook wel “aandachtgerichte cognitieve therapie” genoemd. In MBCT wordt mindfulness als praktische vaardigheid aangeleerd. MBSR en MBCT worden onder meer ingezet ter behandeling angsten, fobieën, piekeren, depressie, burn-out, en chronische pijn(syndromen).

Tot slot wordt mindfulness als op zichzelf staande meditatietechniek toegepast. Men probeert zich hierbij op een niet-reactieve manier bewust te worden van de fysieke en geestelijke sensaties en situaties van het moment. Deze gewaarwording staat ook wel bekend als “bewuste aandacht”: een zachtmoedige relatie aangaan met wat zich op dit ogenblik aanbiedt”. Het is tevens een levenshouding die zich kenmerkt door aanvaarding: acceptatie van onvermijdelijke positieve én negatieve ervaringen.

Hoewel de term mindfulness sterk verbonden is aan het Boeddhisme, zijn er overigens stokoude Christelijke tradities die vergelijkbare meditatietechnieken lijken te hanteren.

C. Biologische therapieën

Bij biologische therapieën worden uitsluitend stoffen gebruikt die van natuurlijke bronnen (planten, dieren, mineralen e.a.) zijn afgeleid. Medicamenten zijn dus natuurlijk (organisch: veelal van planten of anorganisch: veelal van mineralen) en nimmer kunstmatig, fabrieksmatig of synthetisch vervaardigd. De belangrijkste aspecten van biologische therapieën zijn:

• Biologische voeding & voedingssupplementen
• Gebruikmaking van fytonutriënten & antioxidanten uit planten (groenten, fruit, kruiden, zeewier etc.)
• Orthomoleculaire therapie: vitamines, mineralen, spoorelementen, aminozuren, enzymen, fytochemicaliën e.a.
• Plantaardige immunostimulantia
• Thymus Therapie: behandeling van de thymusklier ofwel zwezerik (bron)
• Misteltherapie: behandeling met maretak(preparaten)
• Microbiologische therapie (medische microbiologie)
• Psycho-oncologie c.q. psychosociale oncologie
• Niet-toxische tumortherapie (bron)
• Sport & lichaamsbeweging

De medicijnen die door een regulier arts worden voorgeschreven –zogenaamde psychofarmacologische interventies– gaan veelal gepaard met hevige bijverschijnselen. Het idee achter biologische therapieën is dat er dankzij de “natuurlijkheid” van de behandeling beduidend minder (of zelfs géén) ongewenste bijwerkingen optreden. Hierbij de belangrijkste voorbeelden van biologische (voedings)therapieën…

1. Kruidengeneeskunde

Kruidengeneeskunde oftewel fytotherapie is de oudste vorm van gezondheidszorg. De kruidengeneeskunde maakt gebruik van planten ter behandeling van ziekten en ter bevordering van de fysieke en mentale gezondheid. Er kan één kruid worden gebruikt, maar ook een mengsel van verschillende kruiden. Alternatieve geneeswijzen die gebruikmaken van fytotherapie zijn onder meer:

• Indiase Ayurveda
• Homeopathie & antroposofie
• Traditionele Chinese geneeskunde

In tegenstelling tot reguliere geneesmiddelen –waarbij het werkzame bestanddeel aan het betreffende kruid wordt onttrokken– wordt binnen de kruidengeneeskunde gebruikgemaakt van het kruid in zijn geheel. Kruiden worden veelal gedroogd, geweekt, opgelost en/of fijngemalen. Kruidengeneesmiddelen zijn doorgaans verkrijgbaar als:

• Tabletten & poeders
• Kruidenthee (hete drank waarbij stoffen uit kruiden “getrokken” worden)
• Extract (deel verkregen uit groter geheel, meestal door een kruid te laten weken in water)
• Tinctuur (preparaat op alcoholbasis, waarbij alcohol als natuurlijk conserveermiddel fungeert)

Het is overigens NIET waar dat natuurlijke stoffen per definitie ongevaarlijk zijn. Sommige kruiden staan bekend om ernstige bijwerkingen en/of interacties c.q. contra-indicaties met geneesmiddelen. Om die reden worden ook kruidengeneeskundige, homeopathische en antroposofische geneesmiddelen door het CBG (College ter Beoordeling van Geneesmiddelen) op kwaliteit en veiligheid beoordeeld.

Binnen de Chinese kruidengeneeskunde kunnen medicinale mengsels naast planten en mineralen óók dierlijke onderdelen (beenderen, vloeistoffen, organen e.a.) bevatten.

2. Orthomoleculaire geneeskunde

Orthomoleculaire geneeskunde richt zich op het gebruik van kwalitatief hoogstaande voeding om de gezondheid te behouden en te herstellen. Daarbij wordt gebruikgemaakt van combinaties van stoffen (o.a. vitamines, macromineralen, spoorelementen en aminozuren) die van nature in het lichaam voorkomen om specifieke aandoeningen te behandelen.

Bij orthomoleculaire therapie –ook wel ‘Mega Vitamine Therapie (MVT) genoemd– wordt de nadruk gelegd op aanvulling van de voeding met grote hoeveelheden en hoge concentraties vitamines. Deze suppletie wordt veelal bewerkstelligd met behulp van vitaminesupplementen.

Bij veel van de populaire orthomoleculaire behandelingen wordt gebruikgemaakt van onder meer haaienkraakbeen om kanker te behandelen en van glucosamine- of chondroïtine-supplementen –aminosuikers en mineralen die van nature in het menselijk lichaam voorkomen– om artrose te behandelen. Diegenen die biologische therapieën in zuivere vorm uitoefenen, kiezen te allen tijde voor biologische voedingssupplementen, waaronder:

• Biologische vitaminesupplementen
• Organische multivitamines
• Groene poeder (“greens powder”) van eco-komaf
• Bio-eiwitsupplementen (met essentiële aminozuren)
• Etc.

Aan “normale” vitaminesupplementen worden maar al te vaak synthetische hulpstoffen toegevoegd, waaronder zoetstoffen en andere kunstmatige E-nummers.

3. Apitherapie

Apitherapie is een alternatieve geneeswijze waarbij gebruik wordt maakt van producten die afkomstig zijn van bijen. Hierbij valt te denken aan honing, bijenwas, bijengif, koninginnengelei en propolis. Omdat bijenvolkeren veelal geschaad worden binnen deze alternatieve geneeswijze, past ie niet feilloos binnen de biologische & biologisch-gebaseerde therapieën.

Sommigen beschouwen de apitherapie overigens veeleer als een verlengstuk van de homeopathie.

D. Manipulatieve, lichaamsgerichte therapieën

De manipulatieve, lichaamsgerichte (“Body-Based”) therapieën worden veelal onder de noemer ‘alternatieve lichaamstherapie’ of ‘emotioneel/energetisch lichaamswerk’ geschaard. Bij alternatieve lichaamstherapie worden met behulp van massages en massage-achtige technieken allerlei klachten, kwalen en aandoeningen behandeld.

Veel van deze alternatieve, manipulatieve, (ortho)manuele therapieën vertonen opvallende raakvlakken of zelfs overlappingen met reguliere beweegzorg (o.a. fysiotherapie, oedeemtherapie, oefentherapie Cesar/Mensendieck en ergotherapie). Manipulatief en body-gebaseerde therapieën zijn gebaseerd op de manipulatie, stimulatie en/of beweging van lichaamsdelen. Voorbeelden van technieken die onder deze “tak van sport” vallen zijn onder andere:

• Chiropraxie & osteopathie
• Massagetherapie
• The Trager Approach (bron)
• Acupressuur
• Inpulsing lichaamstherapie (“pulsen”)

Een aantal van de populairste voorbeelden van alternatieve lichaamstherapieën zijn als volgt:

1. Chiropraxie

Bij chiropraxie wordt de relatie tussen de structuur van de wervelkolom en de functie van het zenuwstelsel cruciaal geacht om de gezondheid te behouden en te herstellen. Wervelkolommanipulatie vormt de belangrijkste methode om een optimaal evenwicht tot stand te brengen.

Wervelkolommanipulatie zou zinvol kunnen zijn bij de behandeling van lage rugpijn en allerlei soorten hoofdpijn (spanningshoofdpijn, migraine e.a.). Over het algemeen is echter niet vastgesteld dat dergelijke manipulatie ook effect heeft bij aandoeningen die niet rechtstreeks met het bewegingsapparaat te maken hebben.

Volgens chiropraxie-aanhangers komen complicaties ten gevolge van chiropraxie in de regel niet of nauwelijks voor. Toch zijn er ook sceptici en tegenstanders die beweren dat er jaarlijks talloze doden vallen door toedoen van (goedbedoelende) chiropractors. (bron)

2. Massagetherapie

Massagetherapie betreft de manipulatie van lichaamsweefsels ter bevordering van de mobiliteit en algehele gezondheid… En ter vermindering van pijn en stress. Bij massagetherapie worden allerlei technieken gebruikt, van strijken en kneden tot het uitoefenen van druk op specifieke massagepunten.

Reguliere massagevormen zijn o.a. fysiomassage oftewel fysiotherapeutische massage (onderdeel van fysiotherapie) en sportmassage. Bekende voorbeelden van alternatieve massagetherapieën zijn als volgt:

• Zweedse massage
• Shiatsu & acupressuur
• Neuromusculaire massage
• Diepe-weefselmassage (DWM) & “rolfing”
• Biodynamische Massage (BM)
• Meditatieve, energetische massage
• Thaïse (voet)massage & reflexzone massage
• Voetreflexmassage & polariteitsmassage
• Metamorfose Techniek (MT)

Van bovenstaande massagetechnieken wordt beweerd dat ze een positieve uitwerking hebben op o.a. het bewegingsapparaat, zenuwstelsel en bloedsomloop. Uit onderzoek blijkt zelfs dat massage tot pijnvermindering kan leiden.

Daarnaast zouden specifieke massagetechnieken werkzaam kunnen zijn binnen de (totaal)behandeling van o.a. stress, angsten, blessures, spierpijn, spierkrampen, fibromyalgie, bevallingsletsel, obstipatie en astma. Alternatieve massagetechnieken en massagetherapieën worden dan ook steeds vaker vergoed door zorgverzekeraars.

Massagetherapie dient overigens niet te worden toegepast in geval van infectieziekten van de huid, besmettelijke huidziekten, open wonden, brandwonden, hoge koorts, tumoren of tekort aan bloedplaatjes.

3. Rolfing

Rolfing is een manuele massagetechniek, vernoemd naar de bedenkster Ida Rolf. Deze methode staat ook wel bekend als “structurele integratie”. Rolfing is gebaseerd op de theorie dat een goede gezondheid afhangt van de juiste lichaamshouding en dat er sprake is van een wisselwerking tussen enerzijds de lichamelijke balans en anderzijds de emotionele/mentale balans.

Rolfing is een vorm van diepe-weefselmassage die vaak in een aantal sessies plaatsvindt. Hoofd, schouders, borst, bekken en benen worden in de juiste stand (op één lijn) gebracht door de zwakke punten in het bindweefsel te manipuleren en te rekken.

Rolfing richt zich hoofdzakelijk op de behandeling van de fascie; een bijzonder bindweefsel dat spieren, organen, zenuwen en botten omhult en verbindt. De fascie bevat bovendien erg veel receptoren en is verbonden met talloze zenuwen en bloedvaten. Zodoende staat de fascie ook wel bekend als “het verbindende orgaan”.

De fascie kan door middel van mechanische manipulatie worden gehydrateerd, wat bevorderlijk kan zijn bij de behandeling van o.a. pijnen, spanningen en mobiliteitsverlies. Deze eigenschappen zouden er tezamen voor zorgen dat de fascie bij uitstek geschikt is om manueel te worden behandeld middels rolfing. (bron)

4. Reflexologie

Reflexologie betreft een pseudowetenschappelijke, alternatieve geneeswijze die ervan uitgaat dat binnen het menselijk lichaam energie in banen stroomt. Deze energiebanen en -meridianen zouden kunnen worden beïnvloed via plusminus 800 punten die verdeeld zijn over je lijf. Deze punten zouden zich grotendeels in de voeten bevinden…

Nagenoeg elk lichaamsdeel zou in verbinding staan met een plaats op de voeten – en soms ook de handen en/of oren. De reflexologie deelt de voetzool in zones die zouden corresponderen met delen in het lichaam (hart, lever, nieren etc.). Reflexzonetherapie komt oorspronkelijk uit China. De reflexologiekaart toont de reflexpunten of reflexzones op de voet (en/of hand en/of oor). (bron)

Bij reflexologie wordt met de hand druk uitgeoefend op specifieke gebieden van de voet die in verbinding zouden staan met verschillende organen of lichaamssystemen. Verondersteld wordt dat stimulatie van deze gebieden energieblokkades kan opheffen die pijn of ziekte veroorzaken in het deel van het lichaam dat met dat voetgebied in verbinding staat. De reflexologie stelt dat middels de massage van de voetzones een onbelemmerde energiedoorstroming kan worden bewerkstelligd.

De toepassing van reflexologie staat ook wel bekend als voetreflexmassage, voetreflextherapie of reflexzonetherapie. Een reflexoloog oefent naast voetreflexmassages doorgaans ook één of meerdere van de volgende, verwante therapieën en trainingen uit:

• Polariteitstherapie
• Zonetherapie & drukmassage
• Acupunctuur
• Acupressuur & Shiatsu
• Jin Shin Jyutsu & Do-In (yoga)
• Triggerpointmassage

Bovenstaande methodes en technieken benutten dezelfde reflexpunten als de reflexologie. Zo worden er bij acupunctuur naalden in deze punten gestoken.

5. Alternatieve oefentherapie

Houdingstherapie valt samen met bewegingstherapie onder de noemer oefentherapie. Binnen de reguliere gezondheidszorg worden 2 voedingstherapieën erkend en vergoed, namelijk de Mensendieck-methode en de Cesar-methode. De overige vormen van houdingstherapie vallen tot nog toe onder de alternatieve (niet-reguliere) geneeswijzen. Enkele voorbeelden van alternatieve oefentherapie (houdingstherapie en bewegingstherapie) zijn als volgt:

• Pilates
• Toegepaste kinesiologie (bron)
• Alexander Techniek: zelfhulpmethode (bron)
• Feldenkrais Methode c.q. BAT: Body Awareness Therapy (bron)
• Dispokinesis: dispokinesio-therapie & dispokinesiopaedie (bron)

Bij alternatieve houdingstherapie werk je aan je zit-, sta- en lighouding. De methode van Alexander (“Alexander Techniek”) wordt gebruikgemaakt van beweging en aanraking om mensen een gezonde lichaamshouding aan te leren. Oefentherapie wordt onder andere toegepast bij:

• Neurologische aandoeningen (rughernia, ischias, zenuwpijn, Parkinson, MS, ALS e.a.)
• Klachten door houdings- of bewegingsafwijkingen
• Revalidatie na operatie aan knie, heup, schouder o.i.d.
• Voorkomen/bestrijden van werk-gerelateerde (ergonomische) klachten (RSI, KANS, CTS, TTS e.a.)
• Ademhalingsproblemen (COPD, hyperventilatie, astma e.a.)
• Orthopedische aandoeningen (artrose, osteoporose e.a.)
• Reumatische aandoeningen (reumatische artritis, Bechterew e.a.)
• Afwijkingen aan de wervelkolom (scoliose, kyfose, lordose & kyfoscoliose)
• Bekkeninstabiliteit (o.a. tijdens en na zwangerschap)

Oefentherapieën zijn er veelal op gericht slechte en schadelijke houdingsgewoonten en bewegingsgewoonten af te leren door bewustwording in houding + beweging.

6. Acupressuur & Shiatsu

Bij acupressuur –een druktechniek, gebaseerd op acupunctuur– wordt in plaats van naalden een plaatselijke massage toegepast. Met acupressuur (ook wel drukpuntmassage genoemd) zou net als bij acupunctuur de levensenergie worden beïnvloed. Het is een alternatieve geneeswijze die op een vrijwel pijnloze manier storingen in de lichaamseigen energiehuishouding zou kunnen rechtzetten.

Acupressuur zou door iedereen kunnen worden toegepast; het resultaat zou namelijk niet gebonden zijn aan enige medische voorkennis. Indien men de acupressuurpunten kent en de bijbehorende werkingen ervan, zouden lichamelijke stoornissen snel te verhelpen zijn dankzij de massage van deze punten. (bron)

De werking van acupunctuur berust dus op het manipuleren van punten op het lichaam. Dit zou effect hebben op emoties, spanningen en fysieke condities. De acupressuurpunten worden ook wel acupunctuurpunten, drukpunten of acupunten genoemd. Er zijn twee manieren waarop acupressuurpunten gemanipuleerd worden: het stimuleren van punten door erop te drukken, en ze reduceren door een draaibeweging. Drukken en draaien gebeurt meestal met vingers, vingernagels of een potloodgummetje.

De van oorsprong Japanse variant van acupressuur staat ook wel bekend als Shiatsu.

E. Energetische therapieën

Energetische therapieën zijn alternatieve geneeswijzen die zich richten op de energievelden oftewel “biovelden” die zich in en om je lichaam zouden bevinden. Alle energetische therapieën zijn gebaseerd op de gedachte dat er een universele, holistische levenskracht of subtiele energie in en rond het menselijk lichaam bestaat. Er zijn veel verschillende energetische therapieën en nóg meer methodes en technieken die aspecten van energetische therapie in zich dragen. Hierbij een overzicht met de bekendste voorbeelden:

• Healing-technieken (reiki, therapeutical touch, magnified healing, chios healing, shamballa, usui teate, quantum touch etc.)
• Energetische massages (integratieve massage, metamorfosemassage, ontspanningsmassage, polariteitsmassage, sweda massage, Thaïse massage etc.)
• Drukpunttherapieën (reflexologie, acupunctuur, acupressuur, triggerpointmassage, zero balancing etc.)
• Yogamassages (Shiatsu-Ryoho, Tui Na, Qigong, “Vijf Tibetanen” etc.)
• Inzichttherapie (meditatie, yoga, contemplatie, tantra, swedana-stoomtherapie e.a.)
• Overige alternatieve therapieën (slaap- & waaktherapie, kleurentherapie, lichttherapie, warmtetherapie etc.)

Hierbij een aantal van de bekendste alternatieve geneeswijzen die onder de energetische therapieën kunnen worden geschaard:

1. Elektromagnetische therapieën

Bij elektromagnetische therapie wordt gebruikgemaakt van pulserende velden, magnetische velden of wisselstroom- of gelijkstroomvelden. Vooral “gewone” magneten zijn populair geworden bij behandelingen voor allerlei aandoeningen van het bewegingsapparaat. In het verleden zijn er al magneetpleisters, magnetische sieraden (armbanden, hangers e.a.) kledingstukken (magneetgordels, magnetische inlegzolen e.a.) en magnetisch beddengoed (matrassen, kussens e.a.) ontwikkeld die onder meer pijn zouden kunnen verlichten.

Veel van de medische toepassingen van pulserende, elektromagnetische velden zijn al lange tijd bekend en worden wetenschappelijk onderbouwd en benut binnen reguliere geneeswijzen. Denk maar eens aan medische technieken als TENS en PEMF. Andere voorbeelden van elektronische en magnetische therapieën en technieken die zowel theoretisch begrepen worden als klinisch onderzocht zijn, zijn onder andere:

• Prikkelstroomtherapie
• Stimulering door elektromagnetische velden
• Elektro-chemotherapie
• Geneesmiddelen in de vorm van elektrisch geladen moleculen
• Iontoforese & hyperthermie
• Transcraniële magnetische stimulatie (TMS)
• Electroshock c.q. elektroconvulsieve therapie (ECT)

De resultaten van de biofysica zijn van onschatbare waarde als het aankomt op het opsporen en behandelen van talloze ziekten. Toch worden elektriciteit en magnetisme ook op grote schaal ingezet binnen de alternatieve geneeswijzen. Critici en sceptici stellen dat patiënten simpelweg worden geïmponeerd met elektroden, versterkers en computers die in feite niets doen, waardoor een zeker placebo-effect optreedt. Voorbeelden van alternatieve (elektro)magnetische therapieën zijn als volgt:

• Magneet Therapie
• Bioresonantie Therapie (BRT)
• Electroacupunctuur volgens dr. Voll (EAV)
• Frequentie Therapie (FT)

Het gaat om magnetische en/of elektronische therapieën die niet bewijsbaar effectief zijn. Echter is er nog maar weinig wetenschappelijk onderzoek gedaan naar eventuele gezondheidsbevorderende eigenschappen van loutere, op zichzelf staande magneten. (bron)

2. Reiki

Reiki is een alternatief geneeskundige techniek van Japanse oorsprong waarbij men ervan uitgaat dat een reiki-therapeut energie kanaliseert en deze via de handen in het lichaam van de ander laat stromen om de gezondheid te bevorderen. De term ‘reiki’ bestaat uit 2 Japanse karakters, namelijk ‘rei’ (geest of ziel) en ‘ki’ (energie of levenskracht).

Reiki is een kosmische energie en dus geen persoonlijke energie. De intermediair zou deze energie slechts doorgeven en dus niet afstaan. Iedereen zou in zekere mate over het vermogen beschikken om energie door te geven. Mensen zouden zich echter moeten verdiepen om bedreven te raken in de reiki-techniek. Dankzij een zogenaamde “initiatie” zouden de energiekanalen van een aspirant-reiki-beoefenaar in gereedheid kunnen worden gebracht.

Beoefenaars van reiki en aanverwante energietherapieën plaatsen hun handen doorgaans op of nabij andermans lichaam en gebruiken kosmische energie om het energieveld van een ander te beïnvloeden. Deze techniek staat ook wel bekend als “magnetiseren”. Het doorgeven van deze energie zou overigens niet alleen op afstand kunnen worden toegepast via magnetiseren, maar ook door directe aanraking oftewel handoplegging.

De reiki-beoefenaar treedt op als intermediair c.q. medium. Hij/zij geeft universele levensenergie door aan de ontvanger. Volgens beoefenaars vindt deze energie eigenhandig haar weg door lichaam en geest en aldaar zou deze energie een helende, voedende en harmoniserende kracht uitoefenen op de energielichamen (chakra’s) en energiebanen (nadi’s) van de cliënt.

Reiki wordt toegepast bij klachten op fysiek, emotioneel, mentaal en spiritueel vlak… Maar ook ter verbetering van de algehele gezondheid en het algemene gevoel van welbevinden. Reiki wordt overigens niet door elke aanhanger gezien als een (alternatieve) geneeswijze. Sommigen zien handoplegging en magnetisering veeleer als een deugddoende ervaring zonder direct, medisch behandeleffect. (bron)

Het traditionele Usui-systeem kent 3 verschillende “inwijdingen”. Een inwijding betreft een initiatie of afstemmingsritueel. Bij een inwijding wordt het trillingsgetal van het energieveld van de leerling verhoogd en krijgt de leerling nieuwe technieken aangeleerd. Bij de inwijding in de tweede graad en de derde graad worden de leerling ook de symbolen met de bijbehorende mantra’s geleerd. In de loop der tijd zijn er diverse Reiki-stromingen ontstaan. Voorbeelden van reiki-methodes zijn:

• Usui Reiki (Ryoho)
• Essential, Angel & Lightarian reiki
• Seichem & Tera-mai (“channeling”)
• Tummo-reiki (vermengd met het Tibetaanse Tummo)
• Jikiden & Shambhala Reiki
• Keltische reiki

Al met al zou therapeutische reiki zou gebruikmaken van kosmische energie om verstoringen in iemands “bioveld” te ontdekken en op te heffen.

3. Bioresonantie

Bioresonantie therapie (BRT) is een alternatieve geneeswijze die veronderstelt dat elk orgaan in het menselijk lichaam een specifieke trillingsfrequentie van elektromagnetische aard heeft. Bij een ziekte of onbalans zou deze trilling verstoord zijn. Volgens de beoefenaars van bioresonantie kan deze verstoring met bioresonantie-apparaten worden vastgesteld.

Afhankelijk van de richting van bioresonantie kan een verstoring hersteld worden door exacte trillingen toe te dienen die tegenovergesteld zijn aan de schadelijke trillingen. Soms wordt dit gedaan in combinatie met een al dan niet homeopathisch of antroposofisch middeltje. Deze alternatieve geneeswijze staat ook wel bekend als trillingstherapie. (bron)

Tot slot

De volledige lijst met alternatieve geneeswijzen is vrijwel oneindig (bron) en er komen bovendien alsmaar nieuwe mengvarianten bij. Zoals je wellicht hebt opgemerkt zijn veel alternatieve geneeswijzen met elkaar verbonden of zelfs verstrengeld. Bovendien zijn alternatieve geneeswijzen veelal verweven met occulte wetenschappen en alternatieve (pseudo)wetenschappen zoals astrologie, numerologie, grafologie en toegepaste kinesiologie. Onderwerpen en technieken die vaak aan bod komen binnen de alternatieve geneeswijzen zijn onder meer:

• Parapsychologie & alternatieve religiositeit
• Mediums, zieners, paragnosten & profeten
• Tarotkaarten (“kaartleggen”)
• Paranormale geneeswijzen & paranormale therapieën
• Bovennatuurlijke wezens (engelen, demonen, geesten, “orbs” e.a.)
• Cryonisme & aardstralen
• Handlezen, aura-lezen, koffiedikkijken & sterren wichelen
• Reiken & schouwen in kristallen bol of glanzend oppervlak (“kristalkijken”)
• Esoterie
• Wichelroedelopen & pendelen
• Geesten oproepen + contact leggen met overledenen (glaasje draaien, kruishout e.a.)
• Geometrische vormen (piramides, bollen, kubussen, schedels e.a.)
• Waarzeggen & toekomst voorspellen
• Gematerialiseerde objecten & relikwieën
• Scheppingsleer (creationisme)
• Aureolen & aura’s
• Dromenvangers c.q. Dream Catchers
• Witte & zwarte magie + divinatie
• Wonderen (dankzij bovennatuurlijk ingrijpen)
• Sektes c.q. sekten & cultes c.q. culten
• Geestverschijningen op foto’s & “live” geestwaarnemingen (spiritisme)
• Levitatie/zweven
• Bijna-doodervaringen (aanwijzing van “hiernamaals”)
• Bandstemmen (bovennatuurlijke geluidsopnames)
• Signatuurleer (uiterlijke gelijkenis tussen natuur en lichaam)
• Buitenaards leven & UFO’s
• Helderziend-, helderwetend-, heldervoelend-, helderhorend- & helderruikendheid
• Geestverruimende middelen & hallucinaties
• Sjamanisme (contact leggen met “een andere werkelijkheid”, zoals de medicijnman bij Amerikaanse “Indianen”)
• Telekinese, telepathie & teleportatie
• Ziel c.q. astraallichaam c.q. etherisch lichaam
• Volksgeloof, bijgeloof, hekserij e.a.
• Paranormale gaven & begaafdheid
• Energetisch “instralen” (van o.a. voorwerpen en water)
• Gebedsgenezing & handoplegging
• Bovennatuurlijke krachten & machten
• Buitenaards leven + graancirkels
• Autosuggestie & positieve zelfsuggestie
• Mythen, sagen, fabels en sprookjes
• Onverklaarbare manifestaties & verschijningen
• Mirakels & onverklaarbare genezingen
• Urinetherapie c.q. “urotherapie” (eigen urine drinken)
• Uittreding: buitenlichamelijke & buitenzintuiglijke waarnemingen
• Poorten naar “hogere” parallelle dimensies
• Heiligen & zaligen
• Vreemdsoortige attributen (Power Balance balansbandjes e.a.)
• New Age-beweging (incl. indigokinderen & kristalkinderen)
• Verschillende niveaus van de “hemel”
• Banki (Russische geneeswijze met verhit glas)
• Wedergeboorte c.q. reïncarnatie
• Hooggevoeligheid & hoogbegaafdheid
• Cellulaire geneeskunde (CG)
• Edelsteentherapie (helende eigenschappen toeschrijven aan edele gesteenten, kristallen, mineralen en metalen)
• Iatrosofie & Rozenkruisbeweging
• “Ooglezen” (irisdiagnostiek/irisscopie)
• Bezetenheid & exorcisme c.q. uitbanning
• Macrobiotiek
• Etc. etc. etc.

Vooral religie en spiritualiteit spelen een cruciale rol binnen de meeste alternatieve geneeswijzen. Veel principes hebben duidelijke raakvlakken met, of zijn zelfs (deels) afkomstig uit, het boeddhisme. Zo zijn Shiatsu, yoga en Reiki afkomstig uit boeddhistische stromingen (Tibetaans, Japans, Chinees, Indisch e.a.) (bron)

Overigens wordt de grootste alternatieve geneeswijze -homeopathie- nog weleens verward met een aantal gerelateerde alternatieve geneeswijzen. Zo worden o.a. kruidengeneeskunde/fytotherapie, orthomoleculaire geneeskunde, natuurgeneeswijzen, Traditionele Chinese geneeskunde en Ayurveda nog weleens onterecht onder de noemer “homeopathie” geschaard. (bron)

Heb jij ervaring met alternatieve geneeswijzen? Deel hieronder jouw positieve dan wel negatieve opvattingen en bevindingen m.b.t. homeopathie, antroposofie, natuurgeneeswijzen en alternatieve therapieën!